Projekt Konstytucji Państwa Polskiego z 1917 roku, czyli o idei odbudowy państwa polskiego w 1918 roku jako monarchii mieszanej (konstytucyjnej) i o głównych postanowieniach monarchicznej konstytucji dla Polski

The aim of this paper is to analyze the provisions of the “draft Constitution of the Polish State” of July 1917 – an original achievement of the Polish doctrine of state law. In the opinion of the majority of contemporary representatives of Polish constitutional law, the activities of the Provisional Council of State of the Kingdom of Poland, as well as the Regency Council – bodies composed of Poles, but appointed by the German occupation authorities in 1916–1917, were meaningless, and the bodies themselves were imposed from outside and pursuing foreign interests. As a consequence, the value of the systemic achievements of these bodies and its meaning is denied. However, the analyzed document developed under the auspices of the Provisional Council of State of the Kingdom of Poland was chronologically the first full draft constitution for Poland after the state regained its independence. It is an interesting and original testimony to the high substantive level of Polish science of constitutional law developing in the absence of Polish statehood. It is also a proof that a mixed (constitutional) monarchy was considered to be the optimal political system for rebuilding statehood after more than 120 years of non-existence. The fact of fully Polish authorship of the project (mainly in the persons of prominent professors of law) may be a counter-argument against the thesis that the idea of a monarchical system for the Polish state reactivated in 1918 was completely foreign and imposed from the outside. Although the Polish political elites in 1918 ultimately gave up the idea of introduction of a constitutional monarchy in Poland, some of the solutions contained in the 1917 draft constitution became an inspiration for later systemic projects, both submitted during the work on the first full constitution of an independent Polish state enacted in 1921 as well as during the subsequent discussions on its revision.Celem niniejszego opracowania jest omówienie założeń Projektu Konstytucji Państwa Polskiego z lipca 1917 r. – prawie nieobecnego w literaturze naukowej z zakresu prawa konstytucyjnego dokumentu stanowiącego oryginalny element dorobku polskiej doktryny prawa państwowego. W opinii większości przedstawicieli polskiej nauki prawa konstytucyjnego działalność Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego i Rady Regencyjnej – ciał złożonych z Polaków, ale powołanych przez okupacyjne władze niemieckie w latach 1916–1917 była pozbawiona znaczenia, a same organy narzucone z zewnątrz i realizujące obce interesy. W konsekwencji odmawia się znaczenia i neguje wartość dorobku ustrojowego tych ciał. Tymczasem, projekt z 1917 r. firmowany przez Tymczasową Radę Stanu Królestwa Polskiego był chronologicznie pierwszym, pełnym projektem konstytucji dla Polski po odzyskaniu przez nią niepodległości. Jest on ciekawym i oryginalnym świadectwem wysokiego poziomu polskiej nauki prawa konstytucyjnego rozwijającej się w warunkach braku własnej państwowości. Jest także dowodem na uznanie ustroju monarchii mieszanej (konstytucyjnej) za optymalny dla odbudowy państwowości po ponad 120 latach podziału terytorium i narodu na trzy części i ich pozostawania pod obcymi wpływami. Całkowicie polskie autorstwo projektu może stanowić kontrargument wobec tezy o całkowicie obcej i narzuconej z zewnątrz idei ustroju monarchicznego dla reaktywowanego w 1918 r. państwa polskiego. Chociaż ostatecznie polskie elity zrezygnowały z wprowadzenia w Polsce ustroju monarchii konstytucyjnej, część rozwiązań zawartych w projekcie konstytucji z 1917 r. stała się inspiracją dla późniejszych projektów ustrojowych, zarówno zgłaszanych w czasie prac nad pierwszą po zaborach, pełną konstytucją niepodległego państwa polskiego uchwaloną w 1921 r. jak również w czasie dyskusji nad jej rewizją