Proces konstytucjonalizacji partii politycznych w Polsce. Ewolucja systemu partyjnego po 1918

This article analyzes the constitutionalization process of political parties in Poland and the evolution of party system in the years 1918–2018. It is an analysis of political parties in Poland that draws on political science methods and legal studies methodology. We use a concept by Heinrich Triepel, who constructed a four-phases model of relations between parties and the state. The phases are: the abatement of parties (Stadium der Bekämpfung), the ignoring of parties (Stadium der Ignorierung), acknowledgement and legalization (Periode der Anerkenung und Legalisierung) and constitutional incorporation (Ära der verfassungβmasigen Inkorporation). Upon regaining its independence in 1918, Poland entered the third phase. It was not until 1989 that Poland entered the phase of constitutionalization of parties. The methods we employ are historical analysis, document research and comparative analysis. In the article we discuss the evolution of Polish party system and divide it into periods: first spanning from 1918 till 1939, second starting in 1944 and ending in 1989, the last one beginning in 1990. We conclude that the party system in Poland after 1989 underwent a long process of changes. It moved from a system of extreme party fragmentation to a system of imperfect bipartisan competition. What is more, the process of stabilization of electoral law and the institutionalization of political parties contributed greatly to the consolidation of the Polish party system.Artykuł dotyczy procesu konstytucjonalizacji partii politycznych w Polsce w latach 1918– 2018 oraz ewolucji systemu partyjnego. Stanowi on studium prawno-politologiczne funkcjonowania partii politycznych w Polsce. W analizie wykorzystana została przede wszystkim koncepcja Heinricha Triepela, który ujął relację między państwem a partiami w 4 stopniowym podziale: stadium zwalczania (Stadium der Bekämpfung), ignorowania (Stadium der Ignorierung), uznawania i legalizacji (Periode der Anerkenung und Legalisierung) oraz konstytucyjnej inkorporacji (Ära der verfassungβmasigen Inkorporation). Polska odzyskując niepodległość 1918 roku weszła od razu w trzecie stadium, natomiast dopiero po drugiej wojnie światowej w stadium konstytucjonalizacji partii. Wykorzystane metody badawcze to analiza historyczna, analiza dokumentów oraz porównawcza. W artykule omówiono etapy rozwoju systemu partyjnego dzieląc je na etap dwudziestolecia międzywojennego 1918–1939, lata 1944–1989, okres lat 1990–2018. Konstatując, system partyjny w Polsce po 1989 roku podlegał długotrwałemu procesowi zmian i ewoluował od system sfragmentaryzowanego do system z niedoskonałą rywalizacją dwupartyjną. Stopniowy proces stabilizacji regulacji prawnych dotyczących wyborów oraz instytucjonalizacja partii politycznych przyczyniły się do konstytucjonalizacji system partyjnego