Sta glebowej materii organicznej w rolniczo użytkowanej sekwencji gleb dawnej strefy brzegowej zanikających jezior Sumowskich (północno-wschodnia Polska)

The aim of the study has been to define the stocks and the basic properties of soil organic matter in agricultural-used soil sequence located in the former shoreline of disappearing lakes. The study area is located in the catchment of the Sumowskie Lakes, the Brodnica Lake District, North-Eastern Poland. The investigations involved preparation of five soil pits located in the south-western part of the former Sumowskie Lake bottom and on the southern slope of the adjacent kame hill. The greatest soil transformation is reflected in the quality and quantity of the soil organic matter. Indexes of organic matter quality and TOC stocks are significantly changing along the studied transect. The strongly humidified organic matter is found in mursh horizons. Gyttja layers above the groundwater level have a medium humification index. Horizons saturated with water are very low humidified. TOC stocks drop along the analysed soil sequence from the biogenic plain to the top of the kame hill.Celem badań było określenie zasobów i podstawowych właściwości materii organicznej sekwencji rolniczo użytkowanych gleb dawnej strefy brzegowej zanikających jezior. Obszar badań był zlokalizowany w zlewni jezior Sumowskich na Pojezierzu Brodnickim w Polsce północno-wschodniej. Analizowano transekt składający się z pięciu profili glebowych znajdujących się w pd.-zach. części dawnego Jeziora Sumowskiego. Obejmował on dno dawnego jeziora oraz przylegające wzgórze kemowe. Największe zróżnicowanie gleb dotyczyło ilości i jakości glebowej materii organicznej. Zarówno właściwości materii organicznej, jak i jej zasoby wyraźnie różnicują się w analizowanym transekcie. Materia organiczna poziomów murszowych gleb pojeziornych odznacza się najwyższym stopniem humifikacji, warstwy gytii, powyżej poziomu wód gruntowych, pośrednim, a poziomy nasycone wodą najniższym spośród analizowanych. Zasoby węgla organicznego zmniejszają się wzdłuż transektu od gleb pojeziornych do szczytu pagórka kemowego (pararędziny)