Effects of creation and distribution of The Agricultural Property Stock of the State Treasury on ownership, legal and area structure of agricultural holdings

Sektor gospodarstw rodzinnych w rolnictwie polskim wciąż cechuje bardzo niekorzystna struktura obszarowa. Umocnieniu tego sektora i poprawie jego struktury miało służyć przyspieszenie przemian własnościowych w rolnictwie, przede wszystkim poprzez transfer do tego sektora nieruchomości rolnych z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, utworzonego zasadniczo z mienia zlikwidowanych państwowych gospodarstw rolnych (PGR). W opracowaniu podjęta została próba oceny efektów realizacji tego celu. Badaniem objęto lata 1990-1996, a więc do zakończenia „pierwotnego” rozdysponowania Zasobu WRSP. Analizie poddano założenia w zakresie kierunków i zasad rozdysponowania Zasobu WRSP oraz efekty realizacji tych założeń. Następnie przeanalizowano zmiany w strukturze własnościowej, prawno-organizacyjnej i obszarowej gospodarstw rolnych, a w szczególności zbiorowość indywidualnych gospodarstw rolnych, które w okresie tym powszechnie określano jako rodzinne. Przeprowadzona analiza wykazała, że zakładane efekty przyspieszenia przemian własnościowych zostały zrealizowane w niewielkim stopniu. Sektor gospodarstw rodzinnych zmniejszył się. Nastąpiła wyraźna polaryzacja struktury obszarowej tego sektora. Średni obszar gospodarstwa w tym sektorze wzrósł nieznacznie. Bardzo silnie wzrósł natomiast sektor wielkoobszarowych prywatnych gospodarstw osób fizycznych i prawnych (poza istniejącymi do przemian systemowych spółdzielczymi).Family farm sector in Polish agriculture is characterised by a very negative area structure. Acceleration of ownership changes in agriculture, especially via transfer of agricultural holdings to this sector from the Agricultural Property Stock of the State Treasury, which was set up mainly on the basis of property from liquidated state-owned farms (PGR), was to contribute to strengthening the sector and improvement in its structure. This paper aims to evaluate the implementation of the goal. The research covers the 1990-1996 period, i.e. up to finalisation of primary distribution of Agricultural Property Stock. The analysis covered the main assumptions on how to distribute the property stock and effects of realisation of these assumptions. Later, changes in ownership, legal and area structure were analysed, especially changes in the individual farm groups, which were at that time described as family farms. Conducted analysis demonstrated that the planned effects were reached only to a small degree. Family farm sector has decreased. There has been a clear polarisation in the area structure of this sector. Average area of a farm in the sector increased only slightly. However, the sector of large-area farms owned by private or legal persons has increased significantly (beside cooperative farms, which existed prior to system transformation period)