Functional models of peripheral rural areas in Poland

Podjęto próbę wyznaczenia wiejskich obszarów peryferyjnych w Polsce, a następnie ich pogrupowania według podobieństwa cech społeczno-gospodarczych. Weryfikacji poddano hipotezę, że obszary wiejskie o rozwoju społeczno-gospodarczego w Polsce stanowią zbiory niejednorodne ze względu na różne wcześniej ukształtowane funkcje społeczno-gospodarcze. Z tych względów mają one różne problemy i wyzwania stojące na drodze rozwoju obszarów wiejskich, a mówienie o jednym uniwersalnym ich modelu, nawet w rejonach o statystycznie podobnym poziomie rozwoju jest niemożliwe. Procedura statystyczna grupowania gmin ujawniła występowanie trzech typów obszarów peryferyjnych, które są zróżnicowane między sobą, a relatywnie spójne wewnętrznie. Ich charakterystyka według struktury społeczno-gospodarczej wskazuje na wykształcone rożne modele funkcjonalne obszarów peryferyjnych (wschodni, północny i południowy). Ze względu na różnorodność zasobów endogenicznych obszarów wiejskich, istnieje potrzeba opracowania takiej koncepcji rozwoju, która nie będzie spłaszczać rzeczywistości swoim uniwersalizmem, a ukierunkowana będzie terytorialnie na lokalne potencjały.The article first establishes the rural peripheral areas in Poland and, then, groups them according to the similarity of socioeconomic characteristics. The following hypothesis was verified: rural areas with generally similar level of socioeconomic development in Poland constitute heterogeneous sets due to various, shaped earlier, socioeconomic functions. As a result, the rural areas encounter different difficulties and challenges that stand in their development. Hence, it seems unlikely to define their universal model or even talk about regions with a statistically similar development level. The statistical procedure of rural county grouping revealed three peripheral area types, yet show relative internal coherence. Their characteristics with regard to socioeconomic structure indicate various functional models of peripheral areas (eastern, northern and southern), the description and spatial distribution of which are included in the text. The variety of endogenous resources in rural areas imply a need to develop a concept, which is not universal, but focuses on local area potential