Zmiany wlasciwosci fizykochemicznych gleby w wyniku stosowania wermikompostow z osadow sciekow garbarskich z roznymi dodatkami

Management of sewage sludge still poses a problem despite the interest it arouses among researchers and agricultural practice. Among methods enabling improvement of physical, chemical and biological properties of sewage sludge is its composting with various additives and further refining by Eisenia fetida red-worm (vermicomposting). The research aimed at determining the effect of treatment with vermicomposts based on tannery sludge with various additives on the physico-chemical soil properties and its contents of mobile heavy metal forms. Soil reaction, hydrolytic acidity, total nitrogen concentrations and organic carbon content were determined in the soil samples collected after the first and third year of the experiment. Copper, zinc, lead, cadmium and chromium concentrations extracted with 1 mol NH₄NO₃·dm⁻³ solution were determined by ICP- AES method in the JY 238 Ultrace apparatus. Application of vermicomposts caused a decrease of active and potential soil acidification in relation to the control and mineral treatments and to the objects fertilized with farmyard manure and sewage sludge. The content of mobile forms of heavy metals extracted from the soil by 1 mol NH₄NO₃·dm⁻³ solution was most influenced by soil acidification on the objects receiving mineral fertilization and farmyard manure and to a lesser degree also sewage sludge treatments. The application of vermicomposts caused a notable decrease in the soil concentrations of zinc, lead and cadmium but had no effect on copper and chromium contents.Zagospodarowanie osadów ściekowych, pomimo zainteresowania naukowego jak i praktycznego, jest nadal problemem nie rozwiązanym. Jedną z metod pozwalających poprawić właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne osadów jest ich kompostowanie z różnymi dodatkami, a następnie uszlachetnianie przy udziale dżdżownicy Eisenia fetida (wermikompostowanie). Celem badań było określenie wpływu nawożenia wermikompostami z osadów ścieków garbarskich z różnymi dodatkami na właściwości fizykochemiczne gleby oraz zawartość w niej ruchliwych form metali ciężkich. W próbkach gleb pobranych po pierwszym i trzecim roku doświadczenia oznaczono odczyn, kwasowość hydrolityczną, zawartość azotu ogólnego oraz węgla organicznego. Oznaczenie zawartości miedzi, cynku, ołowiu, kadmu i chromu ekstrahowanych roztworem NH₄NO₃ o stężeniu 1 mol·dm⁻³ wykonano według metody ICP-AES z użyciem aparatu JY 238 Ultrace. Zastosowanie wermikompostów spowodowało zmniejszenie zakwaszenia czynnego i potencjalnego gleby w stosunku do obiektów kontrolnego i nawożonych nawozami mineralnymi, obornikiem oraz osadem ściekowym. Na zawartość ruchliwych form metali ciężkich ekstrahowanych z gleby roztworem NH₄NO₃ o stężeniu 1 mol·dm⁻³ największy wpływ miało zakwaszenie gleby w obiektach z nawożeniem mineralnym i obornikiem, a w mniejszym stopniu także z osadem ściekowym. Zastosowanie wermikompostów spowodowało istotne obniżenie zawartości cynku, ołowiu i kadmu w glebie, a nie wpłynęło na zawartość miedzi i chromu