Rosyjska inteligencja postępowa w pismach Stanisława Brzozowskiego

W artykule dokonano analizy porównawczej dwóch prac Stanisława Brzozowskiego, które weszły w skład Głosów wśród nocy, zatytułowanych Aleksander Hercen oraz Kryzys w literaturze rosyjskiej. Sformułowane w nich opinie dotyczące rosyjskiej inteligencji postępowej wykazują zarówno istotne różnice, jak i ważne podobieństwa. W ciągu dwóch lat, które dzielą oba artykuły, poglądy Brzozowskiego w kwestii zadań inteligencji ewoluują od idei inteligencji jako elity ofi arnego czynu i sumienia społecznego, prezentowanej w artykule o Hercenie, do aktywistycznego antyintelektualizmu, prezentowanego w Kryzysie w literaturze rosyjskiej. Ewolucja poglądów polskiego myśliciela dowodzi, że z podstawowych twierdzeń „filozofi i pracy” można wyprowadzić dwa różne stanowiska w tej kwestii. Równocześnie należy zauważyć, że w obydwu artykułach powraca przekonanie, że ze względu na położenie społeczno-polityczne rosyjskiej inteligencji pewne ogólne tendencje przybierały w Rosji skrajną postać