Hopes for Europe – from the market to the rights

The article tackles to issue of Europe’s unity in the economic, legal as well as ideological sphere. The historical foundations of the European civilisation are presented together with its main pillars – the heritage of monotheistic religions, the Greco-Roman civilisation, and the vitality brought in by the new members of the community. It also recalls historical experiences, both the positive and the negative ones, which have shaped today’s united Europe. One of the paths leading to the unity of Europe was the common recognition of fundamental rights. The universal, the European and the local dimension of those rights makes it possible to present the multiple nature of identity in the European perspective, as it manifests itself in the possibility of feeling a European due to one’s roots on the one hand, and the local, regional and national ties on the other hand, while the ‘spiritual’ element cementing Europe has been the principle of solidarity deriving from the Christian concept of mercy. The next step was a market integration based on economic liberalism. It is, however, to be remembered that the economic market and liberalism have, over time, overshadowed Europe’s double roots (being religion and culture) leading to an increased conflict between the rich and the poor states. Thus, in face of the global economic crisis, it is necessary to return to the idea and values that lie at the foundations of the European Union. These foundations include: the central nature, or place and the meaning of fundamental rights, a dialogue, pluralism, the capability of self-reflection, personal culture, solidarity and charity. A return to those values might protect Europe against a step backwards, which would also mean abandonment of its heritage at each level and every field. In the author’s opinion, the answer to the global challenges facing Europe (such as the financial crisis, terrorism, or the breaching of human rights) lies in a more effective and more direct protection of human rights and a human person. One of the ways of helping to achieve that goal will be drawing on the EU’s accomplishments to date (the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms) and, more broadly, on Europe’s political, institutional and cultural heritage.Autor porusza problem jedności Europy w sferze gospodarczej, prawnej, a także ideowej. Przedstawia jej historyczne podłoże – filary, na których opiera się cywilizacja europejska, czyli dziedzictwo religii monoteistycznych, cywilizacji grecko-rzymskiej oraz witalności wnoszonej przez nowych członków jej wspólnoty. Autor wspomina również doświadczenia historyczne, zarówno pozytywne, jak i negatywne (m.in. zdobycze oświecenie, ale również konflikty zbrojne minionego wieku), które ukształtowały dzisiejszą, zjednoczoną Europę. Jedną z dróg do zjednoczenia było powszechne uznanie praw podstawowych. Lokalny, narodowy, europejski i uniwersalny wymiar praw podstawowych pozwala bowiem uwidocznić wieloraki – a przy tym niekonfliktowy – charakter tożsamości w perspektywie europejskiej, przejawiający się w możliwości czucia się „Europejczykiem” dzięki swym korzeniom oraz więziom narodowym, regionalnym i lokalnym. Z kolei „duchowym pierwiastkiem” spajającym Europę jest zasada solidarności wywodząca się z miłosierdzia chrześcijańskiego. Kolejnym etapem jednoczącym Europę była integracja rynku oparta na liberalizmie gospodarczym. Autor przypomina jednak, że zarówno rynek, jak i liberalizm z czasem przesłoniły podwójne korzenie Europy (tj. korzenie religijne i kulturowe), a wyrazem tego procesu jest narastanie opozycji między krajami bogatymi i krajami ubogimi. Wskazuje, że w obliczu światowego kryzysu gospodarczego konieczny jest powrót do idei i wartości, które legły u podstaw Unii Europejskiej. Chodzi tu o wartości, które wpisane są w europejskie korzenie: centralny charakter osoby ludzkiej, znaczenie praw podstawowych, dialog, pluralizm, umiejętność zdobycia się na autorefleksję, kultura człowieka, solidarność i dobroczynność. Powrót do nich może bowiem uchronić Europę przed krokiem wstecz, który oznaczałby porzucenie jej dorobku na każdym polu.Zdaniem Autora odpowiedzią na globalne wyzwania stojące przed Europą (m.in. światowy kryzys finansowy, zagrożenie terroryzmem, łamanie praw człowieka) jest skuteczniejsza i bardziej zdecydowana ochrona praw człowieka i godności osoby ludzkiej. A jedną z dróg prowadzącą do osiągnięcia tego celu jest czerpanie z dotychczasowych osiągnięć Unii Europejskiej w tej dziedzinie (m.in. Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wartości) oraz szerzej – z dorobku polityczno-instytucjonalnego i kulturowego