The condition of human rights protection from the Ombudsman’s perspective

The article poses a question about the condition of human rights protection in Poland twenty-five years after regaining independence, seen from the perspective of the Ombudsman and after over sixty thousand complaints filed by Polish citizens every year. The overall assessment is rather negative – despite numerous achievements of the first years after transformation, a certain ‘loosening of the legislative standards’ has recently been observed in the procedural, the systemic, and substantive-legal spheres, as illustrated with examples (e.g. the state compensation). This state of affairs is in contradiction to the constitutional rule and requires an immediate change; thus basic prerequisites for improvement of this condition have been identified. In the final section of the article much attention is paid to the analysis of inadequate realisation of the rule of social justice, safeguarded by the Ombudsman in the name of law. The article ends with a conclusion that it is necessary to free the notion of social justice from the historical burden and restore its first and foremost role in human rights protection. Last but not least, a need is indicated for a stronger control over the government and parliament regarding the quality of the applied law.Artykuł stawia pytanie o stan ochrony praw człowieka w Polsce 25 lat po odzyskaniu niepodległości z perspektywy Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO) i ponad 60 tys. skarg składanych rocznie przez obywateli. Odpowiedź jest krytyczna – mimo wielu osiągnięć pierwszych lat transformacji nastąpiło w ostatnich latach rozluźnienie kanonów legislacji w płaszczyźnie procesowej, ustrojowej i materialnoprawnej, co ukazano na przykładach (np. kompensaty państwowej). Stan ten, jako sprzeczny z zasadami konstytucyjnymi, wymaga pilnej zmiany; wskazano podstawowe przesłanki takiej poprawy. W końcowej części artykułu uwagę poświęcono analizie niewystarczającej realizacji zasady sprawiedliwości społecznej, na straży której ma stać z mocy prawa RPO. Konkluzją opracowania jest konieczność uwolnienia tego pojęcia od balastu historycznego i przywrócenia pierwszoplanowej roli w ochronie praw człowieka. Końcowym wnioskiem jest konieczność silniejszego nadzoru organów rządu i parlamentu nad jakością stosowanego prawa