Activism of Local Communities in the Face of Rural Schools Liquidation

The aim of the article is to describe the processes of local communities mobilization in the face of (small) schools liquidation in the rural areas. The author focuses on those cases of local activism which resulted in the formalization of undertaken activities and the establishment of local associations willing to lead local schools. The article presents determinants of social mobilization processes, pointing to the important role of local authorities (executive bodies) and teachers perceived as leaders of local activism. Based on the results of qualitative research conducted in selected rural municipalities in Poland, the author identifies three models of local activism leading to the creation of local (grassroots) associations that act as school governing bodies. Two of the identified models of activism are of a cooperative nature, based on the co-action of local authorities and the local community. While third one is non-cooperative. In this case, the mobilization of the local community and the formation of the association resulted from the lack of community acceptance for the decision of the municipality related to schools liquidation. Theoretical frameworks of the article are based on the concept of local governance, assuming the active participation of nonpublic actors in the process of public tasks implementation. The author also refers to the concept of public participation and presents selected definitions of social activity. The article is based on empirical research conducted in the form of semi-structured interviews and available statistical data (GUS). The author used the following methods: the literature review method and elements of the comparative and systemic methods.Celem artykułu jest opis procesów aktywizacji społeczności lokalnej w obliczu likwidacji szkół na obszarach wiejskich, ze szczególnym uwzględnieniem tych, których efektem była formalizacja działań i powołanie stowarzyszeń prowadzących szkoły. Autorka koncentruje się na uwarunkowaniach procesów aktywizacji społecznej, wskazując na istotną rolę władz lokalnych (organów wykonawczych) oraz nauczycieli, jako liderów lokalnej mobilizacji. Bazując na wynikach badań jakościowych prowadzonych w wybranych gminach wiejskich, wskazuje na trzy modele aktywizacji prowadzącej do powstania oddolnych stowarzyszeń prowadzących szkoły. Dwa ze zidentyfikowanych rozwiązań mają charakter kooperatywny, oparty na współpracy władz lokalnych i społeczności lokalnej. Jeden zaś niekooperatywny, w przypadku którego władze gminy nie wspierały społeczności lokalnych w tworzeniu oddolnych stowarzyszeń, które podjęłyby się prowadzenia szkół. W tym przypadku aktywizacja społeczności lokalnej i powstanie stowarzyszenia były rezultatem braku akceptacji społeczności dla decyzji władz gminy. Ramy teoretyczne artykułu wyznacza koncepcja współrządzenia na poziomie lokalnym (local governance), zakładająca aktywny udział podmiotów niepublicznych w procesach realizacji zadań publicznych. Ponadto autorka dokonuje przeglądu definicji aktywności społecznej i partycypacji publicznej. W artykule wykorzystane zostały wyniki z badań empirycznych prowadzonych w formie wywiadów półustrukturyzowanych wśród 60 interesariuszy lokalnej polityki oświatowej oraz danych zastanych (GUS). W badaniu wykorzystano takie metody jak analiza literatury przedmiotu oraz metoda porównawcza