Inimici nostri: żydzi jako heretycy i heretycy jako judaizujący u Hieronima i Augustyna

Hieronim i Augustyn w swych polemicznych, jak również rzekomo niepolemicznych pismach, odnoszą się do wrogów Kościoła jako do bezbożnej triady: Żydzi, poganie i chrześcijańscy heretycy. Twierdzą, że łączy ich (inimici) ze sobą negacja Ewangelii ortodoksyjnego Kościoła katolickiego, a także przyczyna ich niewiary – pycha, która prowadzi do odrzucania prawdy. W tym artykule autor skupia się na powiązaniach, które Hieronim i Augustyn zdają się znajdować między judaizmem i chrześcijańską herezją. Korzysta z dzieł polemicznych i niepolemicznych obu pisarzy, w tym biblijnych komentarzy i antypelagiańskich traktatów Hieronima oraz De civitate Dei Augustyna, jak również jego pism przeciw Żydom, donatystom i pelagianom. Oprócz identyfikacji doktrynalnych podobieństw, które Hieronim i Augustyn wykazują między judaizmem i chrześcijańską herezją, autor analizuje również podobne często retoryczne figury stosowane przez nich w oskarżeniach na temat inimici. Na koniec zaś zastanawia się, czy możliwe przyczyny tego rodzaju wypowiedzi leżą w wątpliwościach tych i Augustyna doprowadziła ich do zachowania pewnej nadziei dla swych teoloOjców, oraz zauważa, że paradoksalnie, niepewność epistemologiczna Hieronima gicznych wrogów, a w ten sposób do zalecania tolerancji względem nich.In their polemical as well as their ostensibly non-polemical writings, SS. Jerome and Augustine refer to the Church’s enemies as an unholy triad: Jews, pagans, and Christian heretics. These inimici, they assert, are linked by their common failure to accept the Gospel of the orthodox Catholic Church, as well as by the root cause of their unbelief: pride, which leads them to resist the truth. In this article, I focus on the links Jerome and Augustine purport to find between Judaism and Christian heresy. I draw from polemical and non-polemical works by both writers, including Jerome’s biblical commentaries and anti-Pelagian treatises, and Augustine’s De Civitate Dei as well as his writings adversus Jews, Donatists, and Pelagians. In addition to identifying the doctrinal commonalities that Jerome and Augustine assert exist between Judaism and Christian heresy, I examine the often-similar rhetorical devices employed by both writers in their denunciations of these inimici. The article concludes by speculating on the possible roots of these denunciations in the authors’ doubts and insecurities, and notes that, paradoxically, Jerome and Augustine’s epistemological doubts regarding divine election led them to retain a measure of hope for their theological enemies, and so to counsel tolerance toward them