The Wealth and Poverty of Nations in Light of Daron Acemoglu and James A. Robinson’s Theory of Economic Development

What determines the economic development of states and societies? This fundamental research question has spawned a wealth of economic theories over the past two centuries or so. This article analyzes the most notable of these theories and assesses a new concept by Daron Acemoglu and James A. Robinson, developed in their 2012 bestseller Why Nations Fail? The Origins of Power, Prosperity and Poverty. Our analysis and in-depth literature studies show that single-factor theories are rare; most authors list a combination of factors that they believe are crucial to economic development. Another finding is that proposed theories range from those that focus on various components of the natural environment (different variations of “geographical hypothesis”) to those that put the emphasis on human-related factors (various forms of “institutional hypothesis”). Acemoglu and Robinson’s concept can largely be viewed in institutional terms, though the researchers themselves make a distinction between institutional and cultural hypotheses rather than institutional and geographical. Their distinction suggests that institutions can be seen as independent of their cultural context, which appears to be in conflict with the researchers’ overall line of reasoning and detracts from their theory.Celem artykułu jest analiza głównych koncepcji, jakie wysuwano w ciągu dwu stuleci rozwoju nauk ekonomicznych, próbując odpowiedzieć na fundamentalne dla ekonomii pytanie badawcze, a mianowicie: jakie czynniki warunkują rozwój gospodarczy poszczególnych krajów i społeczeństw? Przegląd i uporządkowanie istniejących stanowisk umożliwia uzyskanie niezbędnego punktu odniesienia dla oceny jednej z najnowszych koncepcji autorstwa Darona Acemoglu i Jamesa A. Robinsona spopularyzowanej w bestsellerowej monografii Why Nations Fail? The Origins of Power, Prosperity and Poverty [2012; wyd. polskie 2014]. Metodę badawczą pozwalającą na realizację powyższego celu stanowią pogłębione studia literaturowe. Najistotniejsze wnioski z przeprowadzonej analizy można sprowadzić do stwierdzenia, że: (1) gros autorów wskazuje wiele elementów istotnych dla rozwoju gospodarczego (teorie jednoczynnikowe zdarzają się sporadycznie), (2) ogół istniejących teorii można umieścić w ramach spektrum rozciągającego się od koncepcji, w których nadrzędna rola jest przypisana różnorakim komponentom środowiska naturalnego (co prowadzi do wysuwania różnych odmian hipotezy geograficznej), po wyjaśnienia, w których na pierwszym planie postawione są czynniki zależne od aktywności człowieka (co owocuje wariantami hipotezy instytucjonalnej). Koncepcja Acemoglu i Robinsona plasuje się zdecydowanie bliżej instytucjonalnego krańca wskazanego spektrum, choć wprowadzenie przez tych badaczy trudnego do akceptacji i obrony na gruncie ich własnych rozważań rozgraniczenia pomiędzy hipotezami: instytucjonalną i kulturową niesłusznie sugeruje, że instytucje można rozpatrywać niezależnie od ich kontekstu kulturowego oraz prowadzi do osłabienia wymowy ich skądinąd wartościowej teorii