Freedom of Conscience and Religion in the Constitution of the Republic of Poland from 1997 in the Individual and Institutional Dimension

W artykule podjęto próbę ukazania problematyki wolności sumienia i religii, która jest zagwarantowana w Konstytucji RP z 1997 roku. W oparciu o dwa artykuły Konstytucji RP dokonano analizy, jak w polskim wymiarze prawnym zagwarantowana jest ta wolność, która według Jana Pawła II stanowi „serce praw człowieka”. W wymiarze indywidualnym każdy człowiek ma prawo do uzewnętrzniania swoich przekonań zarówno w życiu publicznym, jak i prywatnym. Może także nie uzewnętrzniać swoich przekonań i nikt nie może przymuszać do wyznawania jakiejkolwiek religii. W wymiarze instytucjonalnym wolność religii opiera się na zasadach relacji pomiędzy państwem a Kościołami i innymi związkami wyznaniowymi. Te zasady obejmują równouprawnienie wszystkich związków wyznaniowych, poszanowanie autonomii i niezależności każdego z tych związków wyznaniowych oraz bezstronność organów władzy publicznej wobec przekonań religijnych. Wolność religii zagwarantowana jest w każdym demokratycznym państwie prawnym i ta wolność chroniona jest także w kodeksie karnym. Naruszanie tej wolności religijnej może być społecznie szkodliwe i prowadzić do napięć pomiędzy wyznawcami różnych religii. Kościoły i związki wyznaniowe oraz każda osoba mogą składać zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa wynikającego z naruszenia wolności religijnej. Reasumując, można zauważyć, że wolność sumienia i religii jest wartością, która jest przynależna każdemu człowiekowi i jest chroniona prawnie zarówno w wymiarze krajowym, jak i w wymiarze międzynarodowym.All human beings possess the right to freedom of conscience and religion. This right, which is included in the natural law, derives from the dignity of each human being and it is protected by every democratic state by constitutions as well as international agreements. The article refers to the issues of freedom of conscience and religion, which are guaranteed in the Constitution of the Republic of Poland of 1997. The legal guarantees of this freedom are determined by two articles of this Constitution, which is designed to protect, as John Paul II expressed it, „the heart of human rights”. The enjoyment of freedom of conscience and religion is guaranteed in the Constitution in two dimensions: individual and institutional. In the individual dimension, the Constitution grants everyone the freedom to manifest their beliefs in both public and private life (the so-called „freedom to...”). Every form of freedom has its negative aspect (the so-called „freedom from...”). Freedom of conscience and religion in this aspect means a ban on a compulsion to profess any religion, and an individual’s right not to disclose his or her beliefs. In the institutional dimension, freedom of religion is based on established principles that govern relations between the state and churches and other religious organizations. These principles include equality of all religious associations, respect for the autonomy and independence of each religious association, and impartiality of public authorities towards religious beliefs. Summarizing, the violation of religious freedom can be socially harmful and lead to tension between adherents of different religions. This is the reason why freedom of conscience and religion is legally guaranteed by the system of national and international law