THE ACTING PERSON AS A DIFFERENTIATING CATEGORY AND ITS IMPLICATIONS FOR PEDAGOGY

Celem artykułu jest wskazanie na podstawie tekstu Osoba i czyn Karola Wojtyły na zasadność powrotu do personalistycznej koncepcji działania osoby jako tradycji myślenia niezbędnej do przywrócenia znaczenia wychowaniu we współczesnym kontekście kulturowym. Punktem wyjścia rozważań jest stwierdzenie, że wpisanie edukacji w dominujący w przestrzeni publicznej neoliberalny, technologiczny oraz eugeniczny kontekst redukuje pojęcie działania edukacyjnego. Przywołane konteksty łączy rozumienie kształcenia jako działania nastawionego bardziej na wynik niż na sam proces, dążącego do ulepszenia procesu edukacyjnego czy wręcz do przejęcia nad nim kontroli. Tylko wtedy, gdy przyjmie się – wbrew postulatom transhumanizmu – że działanie człowieka jest kategorią różnicującą, to znaczy, że rzeczywiście różni się ono od aktywności zwierząt czy maszyn, możliwa jest obrona jego racjonalności w obszarze wychowania.The aim of this paper is to demonstrate, on the basis of Karol Wojtyła’s work The Acting Person, the validity of returning to the personalistic understanding of the acting person as the necessary philosophical tradition to restore the value of upbringing in the contemporary cultural context. The starting point is the assumption that education has been assigned in a neoliberal, technological, and eugenic context of public debate, what has reduced the meaning of educational acting. These three positions are linked by common understanding of education focused rather on the result than on the process itself and aimed to regulate this process and even take control over it. Only if human acting – contrary to the assumptions of transhumanism – is recognized as a differentiating category, which means that it really differs from both animal activity and machine activity, it is possible to defend the rationality of human activity in the area of upbringing