Экономическое развитие Польши в контексте институциональных изменений в сек-торе исследований и разработок

Celem badań jest wykazanie teoretycznego związku między rozwojem gospodarki rynkowej i instytucjami oraz braku tego związku w praktyce gospodarczej, na przykładzie sektora badawczo-rozwojowego. Sformułowana teza, iż rozdźwięk między sferą badawczo-rozwojową finanso-waną ze środków publicznych a potrzebami prywatnych przedsiębiorstw w Polsce w zakresie innowacji jest tak duży, iż nie przyniesie pożądanych efektów bez poważnego zaangażowania państwa (organizacyjnego, legislacyjnego, finansowego i koordynacyjnego) została zweryfikowa-na w części drugiej niniejszego opracowania. Zawarta w pierwszej części teoria ekonomii wskazuje na związek między instytucjami, a wzrostem gospodarczym, lecz nie określa stopnia dostosowań instytucjonalnych, ani dziedzin w których miałoby ono nastąpić. Modele teoretyczne prezentują jedynie różnorodność zmiennych dotyczących samych instytucji, zmiennych egzogenicznych wpływających na wzrost gospodarczy. Z tego powodu mnożą się mierniki oceny instytucjonalnej oferowane przez bardzo znane i mniej znane organizacje. W związku z powyższym bieżąca ocena instytucji, systemu instytucjonalnego, czy poszczególnych jego elementów winna być dokonana na podstawie odpowiedzi na pytanie, czy dana instytucja, bądź jej jednostki (w sensie organizacyjnym i prawnym) przyczyniają się do wzrostu gospodarczego, czy go hamują. Dokonana w części drugiej charakterystyka kierunków zmian instytucjonalnych sektora badawczo-rozwojowego na skutek transformacji ustrojowej i przystąpienia Polski do Unii Europej-skiej wykazała wiele zmian instytucjonalnych sektora badawczo-rozwojowego, szczególnie w latach 2007–2009, przede wszystkim w aspekcie organizacyjnym, a także finansowym i w związku z tym legislacyjnym. Zmieniła się struktura zarządzania systemem badań w Polsce. Po pierwsze, z dniem 1.01.2009 roku zmieniona została struktura Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego na korzyść jego większej decentralizacji i specjalizacji pracy. Została ona podporządkowana zasadniczej zmianie, jaka nastąpiła w 2007 roku w związku z wyodrębnieniem Narodowego Centrum Badań i Rozwoju oraz projekcie ustawy o Narodowym Centrum Nauki. W ten sposób oddzielono zarządzanie i finansowanie sferą badań stosowanych od sfery badań podstawowych. Fakt ten stał się jednym z czynników reorganizacji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Jednak nowe zasady finansowania nauki pozostają wciąż w formie projektu ustawy. Wsparcie modernizacji sektora badawczo-rozwojowego przewidziane jest w programach ramowych, strategii narodowej, szesnastu regionalnych programach operacyjnych. Wprawdzie w założeniach strategicznych wymienione są wskaźniki, jakie powinna osiągnąć polska gospodarka pod względem technologicznym i naukowym, to jednak można zauważyć, iż są to wskaźniki dość rozproszone. Wydaje się, iż dotychczas nierozwiązanym problemem pozostaje współpraca między państwowymi uczelniami i prywatnymi przedsiębiorstwami. Poddane w niniejszej analizie zmiany w sektorze badawczo-rozwojowym na pewno przyczynią się do poprawy sytuacji, jednak w obec-nym jej kształcie, wydaje się, iż będą to zmiany zbyt długotrwałe.The goal of the paper is to prove the relationship between economic development theory and the institutions, as well as, to illustrate the lack of this relationship in economic practice, on the example of R&D sector in Poland. The thesis here is that the dissonance between R&D sector funded with public centres, and the needs of private enterprises in the range of innovation is so large, that it will not bring the desirable effects without serious commitment of the State (organizational, legislative, financial and coordinative), as it has been verified in the second part of this study. The first part of this study presents the relationship between institutions, and economic growth in the theory of economics, but it does not define the degree of institutional adaptations, nor fields in which it would have to happen. The theoretical models present the only variety of variables of institutions and they differ in specific cases. The relationship between institutional changes and economic growth has drawbacks. Therefore many well-known organizations offer different measures and indicate institutional assessment and institutional change. The relation among such measures and economic growth is not proved. The second part of the study illustrates the institutional changes of the R&D sector in Poland after 2004, especially in 2007–2009. It was the time of fundamental changes in the institutional system of the R&D sector, when the fundamental researches were separated from applied. It start-ed the transition from institutions fully financed research by the State to the private institutions participation in the R&D sector in Poland. Many private agencies raised, but they needed some coordination with the private innovative enterprises in Poland. The cooperation between institu-tions (both public and private) and private enterprises in the R&D sector in Poland has still many flaws and it seems to be longer process. However, there is a possibility to shorten this process. There is a special need to resolve the problem of coordination the main actors of the R&D – admin-istration-universities-private enterprises and financing process of the innovation implementation