Factors of peripheralisation and activation of cross-border regions of Ukraine — an attempt of a typological approach

Celem opisanego w artykule badania jest opracowanie typologii regionów transgranicznych z udziałem Ukrainy na podstawie identyfikacji i syntetycznej analizy czynników peryferyzacji i aktywizacji ich rozwoju, przy wykorzystaniu metody oceny wielokryterialnej. Badaniem objęto regiony przygraniczne Ukrainy oraz siedmiu sąsiadujących z nią państw tworzących jednostki administracyjne na poziomie NUTS 2, położone wzdłuż granicy lądowej. Posłużono się danymi Państwowej Służby Statystyki Ukrainy, GUS, Państwowego Komitetu Statystyki Republiki Białorusi, Urzędu Statystycznego Republiki Słowackiej, Głównego Urzędu Statystycznego Węgier, Narodowego Instytutu Statystyki Rumunii, Narodowego Biura Statystyki Republiki Mołdawii oraz Federalnej Służby Statystyki Państwowej Rosji za lata 2013 lub 2015 (zależnie od kraju). Ocenie poddano uwarunkowania geopolityczne, instytucjonalne i społeczno-ekonomiczne oraz możliwości aktywizacji ukraińskich regionów przygranicznych z sąsiednimi poprzez realizację wspólnych dokumentów strategicznych i dostępność zewnętrznych środków finansowych. Efektem końcowym przeprowadzonych dociekań jest syntetyczna wielocechowa typologia regionów przygranicznych Ukrainy, ukazująca możliwości prowadzenia skutecznej współpracy transgranicznej. W badanym okresie współpraca ta osiągała najwyższy poziom na pograniczu ukraińsko-polskim, natomiast w przypadku pogranicza ukraińsko-rosyjskiego w ówczesnych i utrzymujących się nadal warunkach geopolitycznych nie ma szans na jej rozwój. Na pozostałych pograniczach ukraińskich sytuacja jest lepsza w przypadku współpracy z państwami UE, a gorsza — w przypadku państw postradzieckich.The aim of the research described in the article is to develop a typology of cross-border regions of Ukraine based on the identification and synthetic analysis of the peripheralisation factors and the activation of their development, using a point bonitation method. The research covered border regions of Ukraine and seven neighbouring countries forming administrative units at the NUTS 2 level, located along the land border. The data of the State Statistics Service of Ukraine, Statistics Poland, the National Statistical Committee of the Republic of Belarus, the Hungarian Central Statistical Office, the National Institute of Statistics of Romania, the National Bureau of Statistics of the Republic of Moldova and the Federal State Statistics Service of Russian Federation for the years 2013—2015 (depending on the country) were used. Geopolitical, institutional and socio-economic determinants as well as the possibilities of activation of the Ukrainian border regions with neighbouring countries through the implementation of joint strategic documents and the availability of external financial resources were evaluated. The final effect of the conducted research is a synthetic multi-feature typology of the cross-border regions of Ukraine, showing the possibilities for the development of effective cross-border cooperation. In the remaining Ukrainian borderlands, the situation is better in the case of cooperation with the EU countries, and worse in the case of the post-Soviet countries