Selected problems of insurance title formation in retirement and disability insurance

Przedmiotem rozważań są aktualne dylematy związane z realizacją prawa do zabezpieczenia społecznego w formie ubezpieczeniowej w okresie przed zajściem zdarzenia ubezpieczeniowego w odniesieniu do dwóch spośród czterech ubezpieczeń społecznych – emerytalnego i rentowego. Trwające i planowane prace legislacyjne będą miały na celu dokonanie rewizji aktualnych rozwiązań, zatem w artykule dokonano analizy niektórych spośród proponowanych zmian przy pomocy przede wszystkim analizy dogmatycznej z elementami analizy ekonomicznej, dla której punktem wyjścia była ustawa zasadnicza. Dążono do uzyskania odpowiedzi na pytania, kto, w jaki sposób oraz w jakim zakresie powinien podlegać wskazanym ubezpieczeniom. W ten sposób pierwszy z opisywanych problemów dotyczy określenia roli ustawodawcy w ustalaniu kręgu osób uprawnionych do zabezpieczenia społecznego, w tym ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Wyznaczenie podmiotów, którym powinna zostać zapewniona ochrona dzięki uczestnictwu w systemie zabezpieczenia społecznego, prowadzi do konieczności odpowiedniego ukształtowania tytułu objęcia systemem, który uwzględniwszy specyfikę stosunku prawnego będącego podstawą jego utworzenia, umożliwi osiągnięcie zabezpieczenia społecznego w razie zajścia ryzyka socjalnego. Z tego powodu w drugim wątku opisana została problematyka ustalania stażu w odniesieniu do umów rezultatu, zaś w trzecim swoistości konstrukcyjne podstawy wymiaru składki osób prowadzących pozarolniczą działalność. W ostatniej części odniesiono się do ograniczeń w tworzeniu tytułów ubezpieczeniowych – podmiotowych, przedmiotowych oraz ilościowej w kontekście pomysłu jednolitej daniny oraz zniesienia maksymalnej rocznej podstawy wymiaru składek.The subject of the discussion are the current dilemmas related to the implementation of the social security right in an insurance form during the period before the insurance event occurred in relation to two of the four social security – retirement and disability pensions. The ongoing and planned legislative work will be aimed at revising current solutions, so the article analyzes some of the proposed changes with the help of primarily a dogmatic analysis, incorporating elements of the economic analysis for which the basic law constituted the starting point. Asked were the questions about whom, how, and to what extent they should be subject to the indicated insurance. In this way, the first of these problems concerns the definition of the legislator role in determining the circle of persons entitled to social security, including pension insurance. The designation of entities to be protected through participation in the social security system leads to the necessity of shaping the title of the system, which, taking into account the specificity of the legal relationship that forms its basis, will enable social security to be achieved in the event of any social risk realization. For this reason, the second topic deals with the issue of traineeship in relation to outcome contracts, and in the third the structural specifi city of the basis for the measurement of the contributions of non-agricultural activists. The last section deals with the limitations in the creation of insurance titles – subjective, objective and quantitative in the context of the idea of a uniform levy and the elimination of the maximum annual basis of contributions