Uprawnienia emerytalne polskich emigrantów i reemigrantów w Drugiej Rzeczypospolitej

The paper presents in a synthetic way the Polish policy of safeguarding pension rights for Polish emigrants who took up gainful employment in European countries during the interwar period. Poland’s status as a country of emigration hindered the concluding of pension insurance agreements in spite of extensive undertakings by the Polish authorities in this area. The situation was further complicated by the fact that large Polish communities were located in countries (such as Germany, the Free City of Danzig [German: Freie Stadt Danzig, Polish: Wolne Miasto Gdańsk]), where Poland had considerable problems in settling social insurance liabilities from before 1918. Following years of efforts, it was possible to sign agreements with France, Germany, Belgium and the Free City of Danzig, which also covered old-age pension insurance. However, not all of them were ratified. The policy pursued on the forum of the International Labour Organisation (ILO) was partially successful. Although thanks to the involvement of the Polish delegation it was possible to draft and adopt in 1935 the Maintenance of Migrants’Pension Rights Convention, the Convention did not play a major role as a result of the small number of countries which actually ratified it.Artykuł w syntetyczny sposób przedstawia polską politykę w zakresie zabezpieczenia uprawnień emerytalnych polskim emigrantom, którzy w okresie międzywojennym podjęli pracę zarobkową w krajach europejskich. Status Polski jako kraju emigracyjnego utrudniał zawieranie umów w zakresie ubezpieczeń emerytalnych pomimo szeroko zakrojonych działań polskich władz w tym zakresie. Sytuację dodatkowo komplikował fakt, że duże skupiska polonijne znajdowały się na terenie państw (jak Niemcy, Wolne Miasto Gdańsk), z którymi Polska miała znaczne kłopoty dotyczące rozliczeń związanych z zobowiązaniami z zakresu ubezpieczeń społecznych sprzed 1918 r. W wyniku wieloletnich starań udało się podpisać umowy obejmujące także ubezpieczenia emerytalne z Francją, Niemcami, Belgią i Wolnym Miastem. Nie wszystkie jednak doczekały się ratyfikacji. Polityka prowadzona na arenie Międzynarodowej Organizacji Pracy [International Labour Organisation, ILO] zakończyła się połowicznym sukcesem. Choć dzięki zaangażowaniu polskiej delegacji udało się przygotować i uchwalić w 1935 r. konwencję o ochronie uprawnień emerytalnych emigrantów, to znikoma liczba państw ratyfikujących konwencję spowodowała, że nie odegrała ona większego znaczenia