Law, economics, human behavior. Discussion about application of behavioral economics to analysis of law

Od samego początku jego rozwoju, ambicją i celem ekonomicznego podejścia do prawa było i jest wprowadzenie do badań nad prawem ścisłych rygorów naukowych. W neoklasycznym podejściu do ekonomicznej analizy prawa zakłada się, że racjonalność podmiotów działających w kontekstach prawnych może zostać scharakteryzowana w taki sam sposób jak racjonalność homines economici. Ekonomia behawioralna i próby jej zastosowania do analizy prawa doprowadziły jednak do krytycznej rewizji osiągnięć podejścia neoklasycznego. Krytyka ta oparta była na interpretacji wyników eksperymentów testujących hipotezy wyprowadzane z neoklasycznych teorii. Wyniki przeprowadzonych eksperymentów pozwalają sformułować wniosek, że w wielu (prawnych) kontekstach ludzie zachowują się niezgodnie z przewidywaniami neoklasycznych modeli. Zwolennicy behawioralnej ekonomicznej analizy prawa twierdzą, że teorie neoklasyczne oparte są na tak wysoce nierealistycznych założeniach, że w wielu sytuacjach nie umożliwiają przewidzenia ludzkiego zachowania. Wyróżniam i analizuję trzy rodzaje zagadnień, których dotyczy powyższa dyskusja, a mianowicie: zagadnienia metodologiczne, filozoficzne oraz normatywne. Formułuję też uwagi krytyczne na temat argumentów podnoszonych w dyskusji, a w zakończeniu artykułu wspominam o stopniu realizacji postulatu „unaukowienia” badań nad prawem oraz omawiam znaczenie tego sporu dla możliwości uzasadnienia zastosowania teorii ekonomicznych do badań nad prawem.Law & economics scholars have claimed, from the very beginning of the movement, that their ambition has been to make studies of law more scientific. The neoclassical approach in economic analysis of law is based on the assumption that rationality of people acting in legal contexts can be characterized in the same ways as rationality of homines economici. However, emergence of behavioral economics and attempts to apply it to analysis of law by some law & economics scholars resulted in critical revising the achievements of neoclassical approach. The so called behavioral law & economics criticizes the neoclassical approach on the basis of experiments, which test hypotheses derived from neoclassical theories. Outcomes of those experiments allow to draw conclusion that in many (legal) contexts people don’t behave in accordance with predictions based on neoclassical models. Behavioral law & economics scholars argue that neoclassical theories are grounded on so highly unrealistic assumptions that in many situations they cannot offer predictions of human behavior. I distinguish three main issues that are discussed: philosophical, methodological and normative ones. I formulate critical comments on the raised arguments and final general remarks concerning possibility of making legal studies more scientific, as well as application of economics to studies on law