Zmiany w przepisach regulujących emerytury służb mundurowych w Polsce jako element państwowej polityki pamięci

The article is an analysis of the regulations regarding the reduction of pensions of former officers of the People’s Republic of Poland’s security services as an element of state politics of memory, presenting the Uniformed Services Pension Amendment Acts of 2009 and 2016 from the perspective of transitional justice. Whilst investigating the admissibility of using such a retribution mechanism, the author draws attention to the purpose of this type of regulation. Reducing pensions has, in fact, two goals – a retrospective one and a prospective one. The retrospective goal is about administering historical justice by penalizing a specific group of people using various mechanisms (in this case administrative sanctions). In the prospective aspect, it is an element of institutionalizing memory and building a specific political narrative. As a consequence, apart from commemorative practices, it aims to produce and disseminate knowledge in public space, while clearly rejecting the past regime. In relation to the Uniformed Services Pension Amendment Acts, while the Act of 2009 was to some extent aimed at the retrospective goal, the 2016 Act is primarily an element of politics of memory used by authorities to control the recollection of past events by explicitly condemning the previous system and all persons in any way related to it. For this reason, the author focuses on the mechanism of reducing pensions as one of the elements of politics of memory in Poland.Artykuł stanowi analizę regulacji dotyczących obniżenia uposażenia emerytalnego byłym funkcjonariuszom organów bezpieczeństwa PRL jako elementów polityki pamięci państwa, przedstawiając tzw. ustawy dezubekizacyjne z 2009 i 2016 r. z perspektywy sprawiedliwości tranzycyjnej. Nawiązując do dopuszczalności zastosowania takiego mechanizmu rozliczeń w artykule autor wskazuje przede wszystkim na cel tego typu regulacji. Obniżanie emerytur ma w istocie dwa cele – retrospektywny i prospektywny. W płaszczyźnie retrospektywnej przede wszystkim chodzi o wymierzenie sprawiedliwości dziejowej poprzez swego rodzaju rozliczenie określonej grupy osób z zastosowaniem różnych mechanizmów (w tym wypadku sankcji administracyjnych). W aspekcie prospektywnym jest to element instytucjonalizacji pamięci i budowania określonej narracji politycznej. W konsekwencji, obok komemoratywnych praktyk, ma na celu wytwarzanie i upowszechnianie wiedzy w przestrzeni publicznej, przy jednoczesnym jednoznacznym odcięciu się od minionego reżimu. W odniesieniu do tzw. ustaw dezubekizacyjnych, to o ile ustawa z 2009 roku była w jakimś stopniu nakierowana na cel retrospektywny, o tyle ta z 2016 jest przede wszystkim elementem polityki pamięci, mającym na celu ukształtowanie przez władzę określonej narracji o przeszłych wydarzeniach poprzez jednoznacznie potępienie poprzedniego ustroju oraz wszystkich osób w jakikolwiek sposób z nim związanych. Z tego względu autor skupia się na mechanizmie obniżania emerytur jako jednym z elementów polityki pamięci w Polsce