The usefulness of the penetration theory to the analysis of the Russian domination in Eastern Europe after the collapse of the Soviet Union – an outline of the problem

Niniejszy artykuł stanowi przyczynek do problemu dominacji rosyjskiej w Europie Wschodniej po rozpadzie ZSRR, dotychczas rzadko podejmowanego w takim ujęciu przez badaczy. W tekście zawarto rozważania nawiązujące do dwóch pytań: dlaczego warto podjąć tytułowy problem oraz jakie mogą być ścieżki metodologiczne w tego typu badaniach? Po 1992 r. Rosja prowadzi specyficzną politykę wobec państw Europy Wschodniej wynikającą z uwarunkowań historycznych oraz mocarstwowych ambicji władców Kremla. Zmiany na arenie międzynarodowej w 2014 r. stworzyły przesłanki do zbadania polityki Federacji Rosyjskiej wobec państw Europy Wschodniej. Nowa sytuacja geopolityczna wymaga również stosowania takich metod badawczych, które pozwoliłyby na pełne wyjaśnienie tych relacji. W procesie analizy należy przyjąć, że podmiotem działania jest Rosja, przedmiotem są natomiast Ukraina, Białoruś i Mołdawia. Kontynuując badania dotyczące dziejów tych państw, należałoby jeszcze dokładniej zbadać obszary dysfunkcjonalności systemu poradzieckiego oraz określić, na ile trwałe było przeniknięcie struktur penetrujących do wnętrza systemów państw Europy Wschodniej, a także, w jakim zakresie po 1991 r. nastąpiło „cofnięcie” regulatora?The article refers to a rarely undertaken by analysts approach to the problem of the Russian domination over Eastern Europe after the collapse of the Soviet Union. The text deals with two basic questions: why the problem of the Russian domination should be the topic of any research and what methodological approaches should be used in such studies? After 1992 Russia has been carrying out a very specific policy towards the countries of Eastern Europe, which arises from historical context and the Kremlins’ rulers’ imperial ambitions. Changes at the international arena in 2014 created conditions for investigating the Russian Federation policy towards the countries of Eastern Europe. The new geopolitical situation also requires the application of such research methods that would allow a full explanation of new political relations. In the process of analysis it should be assumed that Ukraine, Belarus and Moldova are passive subjects of the actions carried out by Russia. Further research of the history of these countries would require investigating the areas of dysfunctionality of the post-Soviet system and determining, to what extent Eastern Europe state systems could be penetrated and to what extent the Russian control was retracted after 1991