Demographic changes of Mazowieckie Voivodship in years 1990-2030 and their consequences

W artykule zawarto najważniejsze wyniki badań z raportu modułowego pod tym samym tytułem, realizowanego w projekcie Społeczno-demograficzne uwarunkowania rozwoju Mazowsza („Trendy rozwojowe Mazowsza”). Wykazano, że województwo mazowieckie jest obszarem silnie zróżnicowanym społeczno-demograficznie. Wymaga to odmienności polityki przestrzennej i regionalnej, w nawiązaniu do specyfiki funkcjonalno-osadniczej i uwarunkowań historycznokulturowych. Naczelną prawidłowością historyczną jest cykliczność procesów demograficznych, nawiązujących do kolejnych wyżów i niżów demograficznych, z tendencją do zmniejszania amplitudy natężenia zdarzeń demograficznych. Natomiast podstawową prawidłowością przestrzenną w skali województwa jest monocentryczność osadnicza i zogniskowanie procesów demograficznych, w tym przemieszczeń ludnościowych, w nawiązaniu lub podporządkowaniu względem aglomeracji warszawskiej. Ponadto skala i natężenie obserwowanych, a zwłaszcza obiektywnie spodziewanych w najbliższych dwóch dekadach problemów ludnościowych i społecznych, skłania do uznania obecnego na obszarach peryferyjnych stanu za kryzys demograficzny. Niezależnie od oceny tego stanu, konieczne jest pilne przygotowanie programu aktywizacji tych obszarów i łagodzenia skutków depopulacji. Wnioski wypracowane dla województwa mają, częstokroć, charakter uniwersalny i mogą być wykorzystane w studiach krajowych, w tym zwłaszcza w polityce demograficznej, regionalnej i przestrzennej państwa.This article presents the most important results from the report module with the same title, which is implemented in the project “Socio-demographic determinants of Mazovia development” (Development Trends of Mazovia). It was shown that Mazowieckie voivodship is an area of socio-demographically highly diverse. This requires a diversity of regional and spatial policy in relation to the specific functional settlement and historical and cultural backgrounds. The chief historical correctness is the cyclical nature of demographic processes referring to successive highs and lows of the demographic trend, towards reducing the amplitude of demographic events. The essential correctness of the spatial scale of the region is monocentrity settlement and focus of demographic processes, including the displacement of population, in connection with or subordination to the Warsaw agglomeration. In addition, the scale and intensity of the observed, especially objectively expected in the next two decades, population and social problems gives rise to the current state of remote areas as a demographic crisis. Independently of this state, it is urgent to prepare a program of activation of these areas and mitigate the effects of depopulation. Applications developed for the region are often universal and can be used in national studies, especially in politics demographic, regional and spatial state