Minority Policy and Sociology in German and Polish Democracy in the Interwar Period

This paper discusses the political conflict, which emerged in the interwar period, between two traditions of the so-called minority sociology: the German Deutschtumsforschung and Polish humanistic sociology approached empirically by Florian Znaniecki in Poznań. My main thesis is, that the two sociological traditions were rooted in different - old and new - political contexts: in the context of the old politics proclaimed by the anti-republican circles in Germany in connection with the First World War and in the context of the Pan-European movement in Poland (and other countries too). This difference - the difference between old and new contexts - generated the conflict between minority sociology in Germany and Poland. As a result it led to the conflict between two types of empirical research, and consequently to dispute on the proposed / intended policy towards minorities. One of the effects was the necessity of defending Polish empirical approach and certain changes within this trend. This paper primarily discusses the German defence against the approach of Polish researchers. The material for analysis was obtained from German archives and includes historical and political arguments. In addition to presenting the grounds of the dispute, the aim of the article is to draw attention to the need for further research of the Polish approach in the interwar periodW artykule omówiony został konflikt polityczny, który wyłonił się w dwudziestoleciu międzywojennym, pomiędzy dwiema tradycjami uprawiania tzw. socjologii grup mniejszościowych: niemiecką Deutschtumsfoschung oraz polską socjologią humanistyczną i jej empirycznym podejściem uprawianym w Poznaniu przez Floriana Znanieckiego. Te dwie tradycje socjologiczne były zakorzenione w dwóch odmiennych kontekstach politycznych: w kontekście starej polityki głoszonej przez antyrepublikańskie kręgi w Niemczech w związku z I wojną światową oraz w kontekście ruchu paneuropejskiego w Polsce (i w innych krajach). Ta różnica – różnica pomiędzy starym i nowym kontekstem – wywołała konflikt pomiędzy socjologią dotyczącą mniejszości w Niemczech i w Polsce oraz jej celami. Doprowadziło to w efekcie do konfliktu pomiędzy dwoma typami badań empirycznych, a co za tym idzie, do sporu na temat planowanej polityki wobec mniejszości. W rezultacie pojawiła się konieczność obrony polskiego ujęcia empirycznego i pewne zmiany w obrębie tego nurtu. Zatem w niniejszej pracy omówiono przede wszystkim niemiecką obronę instytucjonalną wobec podejścia badaczy polskich oraz ich obecność w archiwach niemieckich. Artykuł zawiera również argumenty polityczno-historyczne, aby zwrócić uwagę na potrzebę głębszych analiz dotyczących polskiej socjologii w okresie międzywojennym