Optimization of the work time system in the production enterprises

Celem artykułu jest prezentacja koncepcji analizy determinant systemu czasu pracy w przedsiębiorstwie oraz przedstawienie narzędzi tej analizy na podstawie wyników badań empirycznych. Analiza czasu pracy nadal pozostaje słabo rozpoznanym zagadnieniem analizy ekonomicznej. Podstawowym problemem badawczym jest identyfikacja luki organizacyjnej, którą można opisać jako różnicę między metodą pracy stosowaną w firmie a stosowanym systemem czasu pracy, jak również wskazanie możliwych sposobów eliminacji tej luki. Przyjęto tezę, która zakłada zgodność między systemem czasu pracy a metodą pracy. Wspomniana w artykule koncepcja metody pracy obejmuje: elementy systemu produkcyjnego, elementy systemu pracy, warunki pracy uwzględniające work–life balance. Systemy te (podsystemy metody pracy) powinny uwzględniać zasadę ekonomiczności działania. Przyjęta procedura analizy (metodologia badawcza) proponowana w artykule obejmuje następujące etapy: identyfikację jednostek organizacyjnych i podstruktur przedsiębiorstwa oraz zastosowanej metody pracy, analizę i ocenę systemu czasu pracy, jak również wskazanie rozwiązań prowadzących do usprawnienia systemu czasu pracy. W oparciu o przyjętą tezę w części empirycznej artykułu przedstawiono wyniki badań w postaci studium przypadku (analiza case study). Opisano i oceniono systemy czasu pracy wraz ze zidentyfikowanymi metodami pracy w przedsiębiorstwach z branż elektrycznej i spożywczej. Wyniki analizy ekonomicznej uzupełniono opiniami kadry zarządzającej i pracowników, które przysłużą się poprawie istniejącego systemu czasu pracy. Metody badawcze, które wykorzystano do realizacji tak nakreślonego celu, to: analiza wcześniejszych wyników badań, analiza ekonomiczna, elementy analizy ergonomicznej, wywiad i ankieta.The aim of the article is to present the concept of the analysis determinants of the work time system in the enterprise and the display of tools this analysis as well as the presentation of empirical research results. Work time analysis still remains a poorly recognized issue of economic analysis. The basic research problem is the identification of the organizational gap, which can be described as the difference between the working method used in the company and the employed working time system, as well as indication of the possible ways of the gap elimination. A thesis, assuming the correspondence between the working time system and the working method, was adopted. The concept of working method mentioned in the article includes: elements of the production system, elements of the work system, working conditions as a rule and work–life balance. These systems (subsystems of the working method) should take into account the principle of economy of operation. The course of analytical procedure (research methodology, suggested in the article, includes the following stages: identification of organizational units and substructures of the enterprise as well as the applied method of work, analysis and evaluation of the working time system, determination of ways, to improve the working time system. In support of the thesis, the empirical part of the article presents the results of research in the form of a case study (case study analysis). It describes and assesses work time systems together with identified methods of work in the electrical industry enterprise and food industry. The economic analysis results were supplemented with opinions of the management staff and employees, being used to improve the existing working time system. The research methods were used to implement the indicated purpose: the analysis of the prior research results, economic analysis, the elements of ergonomic analysis, interview and questionnaire