From Federal Republic to Regierungsbezirke – the Multilevel Landscape of Knowledge in Germany

Teorie wzrostu endogenicznego zakładają kluczową rolę wiedzy w procesach gospodarczych. Jednocześnie koncepcje z nurtu nowej ekonomii geograficznej wsparte badaniami empirycznymi zwracają uwagę na możliwość wystąpienia procesów tzw. dywergencji. W związku z powyższym celowe staje się badanie przestrzennego rozmieszczenia szeroko pojętej wiedzy. Dla uzyskania pełnego obrazu danej gospodarki istotne wydaje się nie tylko scharakteryzowanie jej wyposażenia w odpowiednie czynniki przesądzające o rozwoju, lecz także uwzględnienie ich rozlokowania. Niniejszy artykuł należy traktować w kategoriach uzupełnienia dotychczasowych badań dotyczących pozycji technologicznej Niemiec. Do analizy wybrano trzy poziomy podziału terytorialnego: Niemcy Wschodnie (5 nowych krajów związkowych) i Niemcy Zachodnie (11 landów); szesnaście krajów związkowych (NUTS 1) oraz czterdzieści jeden Regierungsbezirke (NUTS 2). Wśród analizowanych czynników określających potencjał kraju do wzrostu opartego na wiedzy znalazły się: wydatki na badania i rozwój (B+R); personel prowadzący prace badawczo-rozwojowe; zasoby ludzkie w naukach ścisłych i inżynieryjnych; zatrudnienie w sektorach wysokiej techniki i wiedzochłonnych; liczba patentów zgłoszonych do Europejskiego Urzędu Patentowego. W celu zwiększenia wiarygodności wyników zadecydowano o kalkulacji, dla każdego z pięciu czynników, czterech wskaźników koncentracji: Rosenblutha, Giniego, Herfindahla–Hirschmana oraz Ellisona–Glaesera. Otrzymane dzięki zastosowaniu różnych miar koncentracji rezultaty wskazują, że stosunkowo najbardziej równomierne rozmieszczenie obserwujemy w przypadku zatrudnienia w sektorach wiedzochłonnych i wysokiej techniki, największą koncentrację zaś dla liczby patentów zgłoszonych do Europejskiego Urzędu Patentowego. Dalsze badania pozwolą być może odkryć nowe prawidłowości i wzorce funkcjonowania gospodarek opartych na wiedzy.Endogenous growth theories presume knowledge plays the key role in economic growth (1). Yet, new economic geography along with empirical findings suggest the possibility of divergence occurring in development processes (2). Combining (1) and (2) indicates the importance of studying knowledge factors’ distribution. To obtain the fully fledged picture of a given economy one shall go beyond simply analyzing knowledge factors but include also their spatial location. The article touches upon this issue. It is devoted to Germany and examines three territorial and administrative levels: one referring to former country division (DDR & BRD), the second relating to NUTS 1 (16 Bundesländer) and third represented by 41 Regierungsbezirke (NUTS 2). Results are obtained by investigating 5 factors (e.g. expenditure on R&D, human resources in S&T, patent applications) and applying 4 measures (Gini, Rosenbluth, Ellison–Glaeser and Herfindahl–Hirschman Coefficients). This paper is meant to supplement earlier studies as well as a good starting point for further research devoted to country’s knowledge landscape