homeowner associations as a subject of sociological interest

Artykuł zwraca uwagę na stosunkowo nową formę organizacyjną wielorodzinnego środowiska mieszkaniowego, jaką są wspólnoty mieszkaniowe. Pretekstem do podjęcia tej tematyki jest ich rosnąca popularność, zarówno w Polsce, jak i na świecie. Wspólnoty stają się powszechnym elementem miejskiego krajobrazu, a ich rozwój uznaje się za główną zmianę instytucjonalną w mieście [Foldvary, 1994; Webster, 2002]. Rodzi się więc ciekawość: na czym polega ta zmiana? Czy rzeczywiście wspólnoty mieszkaniowe stają się głównym elementem systemu społecznego, ekonomicznego i politycznego współczesnych miast [Pacione, 2006]? Celem artykułu jest zaprezentowanie tych aspektów funkcjonowania wspólnot mieszkaniowych, które mogą być interesujące dla socjologów, szczególnie socjologów miasta i organizacji. Będzie to zarówno problematyka wpływu wspólnot na mieszkańców, na ich zaangażowanie obywatelskie, jak i analiza procesu współrządzenia oraz kwestie wpływu na otoczenie i miasto. Przegląd literatury wskaże perspektywy i argumenty w dyskusji, jaka toczy się wokół wspólnot: demokracja udziałowców, ekonomia klubowa, prywatny mikrosamorząd miejski. Artykuł jest również próbą odpowiedzi na pytanie, czy obserwacje poczynione przez badaczy w innych częściach świata znajdują potwierdzenie w polskim kontekście. Podstawę tych rozważań stanowią wyniki eksploracyjnego badania przeprowadzonego przez Autorkę – przekrojowego studium przypadków siedmiu wspólnot mieszkaniowych.The article calls attention to homeowner association (HOA), that is a new organisational form of multi-family housing development. The main reason to take on this subject is a growing popularity of HOAs in Poland and world-wide. They are becoming a common element of urban landscape and their spread is described as the main institutional change in the city (Foldvary 1994, Webster 2002). That raises questions: Are they really becoming the major components of the social, economic, and political system of cities throughout the world (Pacione 2006)? The aim of the article is to present the aspects of HOA’s activity that can be a subject of sociological interest, especially urban sociology and sociology of organization. It focuses on the impact of HOAs on dwellers’, their civic angagement, govarnance process and the relations between HOA and it’s surroundings. Literature review indicates perspectives and arguments in the academic debate: shareholder democracy, club economy, private urban governance. The article also tries to determine if foreign schollars’ observations will be usefull in Polish context. The answear is based on the results of the cross-case study of seven HOAs, conducted by the Author