Wpływ sposobu użytkowania na zawartość i rozmieszczenie ołowiu i niklu w profilach rędzin i gleb rdzawych

The objective of the present researches was to analyze a content and distribution of lead (Pb) and nickel (Ni) in the proflles of variously utilized rendzinas and rusty soils (forest, arabie soils). The nwestigations were carried out in the Lublin Upland (rendzinas) and the Sandomierz Basin (rusty soils). Within each soil type, 10 profiles were sampled (5 profiles from arable and 5 from forest soils). Beside the basic properties, there was established a total Pb and Ni content in the concentrated acid mixture HNO3 and HCIO4 (1:1). The samples were also examined for the determination of lead and nickel soluble in 1 mol HCl - dm-3. The elements were determined using the AAS technique, FAAS method. A lead content in rendzina soils ranged between 21.0 and 54.5 mg o kg-1, whereas in rusty soils from 3 up to 32.0 mg o kg-1. Lead soluble in l mol hydrochloric acid accounted for 33.1-59.6 % in rendzinas, while in rusty soils - from 3.9 up to 59.4 %. A total Ni level in Rendzinas was found within 22.0 and 46.1 mg o kg-1, whereas in rusty soils 0.5-5.0 mg o kg-1. Hydrochloric acid-soluble forms of nickel constituted 11.4-34.0 % of its total content in rendzina soils while between O and 42.8 % in rusty soils. Bom, rendzinas and rusty soils displayed the highest lead content in the humus horizons and a steady quantity decrease with the depth. The changes observed in a nickel content were not so pronounced, but in majority of profiles a lower Ni content was shown in the parent material as compared with humus horizons. Land use has not affected significantly a content of both analyzed elements in the soil horizons under study.Celem przeprowadzonych badań była analiza zawartości i rozmieszczenia ołowiu i niklu w profilach rędzin i gleb rdzawych różnie użytkowanych (las, pole uprawne). Badania przeprowadzono na Wyżynie Lubelskiej (rędziny) i w Kotlinie Sandomierskiej (gleby rdzawe). Z każdego typu gleb pobrano próbki z 10 profili (po 5 profili gleb uprawnych i po 5 profili gleb leśnych). Oprócz podstawowych właściwości oznaczono całkowitą zawartość ołowiu i niklu po mineralizacji gleby w mieszaninie stężonych kwasów HNO3 i HC1O4 (1:1). W pobranych próbkach oznaczono również formy ołowiu i niklu rozpuszczalne w 1 mol o dm-3 HCl. Pierwiastki te oznaczono techniką ASA metodą FAAS. Zawartość ołowiu w rędzinach zawierała się w przedziale 21,0-55,9 mg o kg-1, a w glebach rdzawych od 3 do 32,0 mg o kg-1. Ołów rozpuszczalny w 1-molowym kwasie solnym stanowił od 33,1 do 59,6 % \v rędzinach i od 3,9 do 59,4 % w glebach rdzawych. Całkowita zawartość niklu w rędzinach wahała się od 22,0 do 46,5 mg o kg-1, a w glebach rdzawych od 0,5-5,0 mg o kg-1. Formy niklu rozpuszczalne w kwasie solnym stanowiły w rędzinach od 11,4 do 34,0% całkowitej zawartości, a w glebach rdzawych od 0 do 42,8 %. Zarówno rędziny, jak i gleby rdzawe charakteryzowały się największą zawartością ołowiu w poziomach próchnicznych i jego ilości systematycznie zmniejszała się wraz z głębokością. Zmiany w zawartości niklu nie były tak jednoznaczne, chociaż w większości profili obserwowano mniejszą zawartość tego pierwiastka w skale macierzystej niż w poziomach próchnicznych. Sposób użytkowania nie miał istotnego wpływu na zawartość obu analizowanych pierwiastków w profilach badanych gleb