Lutowanie twarde kompozytu grafitowego ze stopem molibdenowym TZM aktywnymi spoiwami miedzianymi z dodatkiem chromu

The paper presents issues of brazing the graphite composite CFC 222 with the molybdenum alloy TZM. Both materials demonstrate significant differences in physicochemical and mechanical properties that significantly affect brazing conditions and properties of the brazed joints. The performed brazing operation was preceded by a wettability test that decided selection of the filler metal. From among various copper-based filler metals, the best appeared a copper brazing filler metal with some addition of active chromium. Presented is a model of the wedge test, helpful at optimising the brazing process of two materials with different properties. Width of the brazing gap was selected on the ground of metallurgical examinations after the wedge test and transferred to the joint with a parallel gap. Applied were various forms of copper-based filler metals in that chromium was present as an alloying component, a component of the brazing paste, powder between copper covers and as a galvanic coating of a pure-copper strip. Evaluation of brazed joints of the composite CFC 222 with the TZM alloy is presented on the grounds of metallographic examinations by means of light microscopy and microhardness measurements, electron microscopy, EDX analysis of elements and XRD analysis of phase composition of the reactive zone.W pracy przedstawiono problematykę lutowania twardego kompozytu grafitowego CFC 222 ze stopem molibdenowym TZM. Obydwa materiały wykazują znaczne różnice we właściwościach fizykochemicznych i mechanicznych, które mają istotny wpływ na warunki lutowania i właściwości uzyskanych połączeń lutowanych. Wykonanie połączeń poprzedziła próba zwilżalności, która zdecydowała o wyborze lutu. Spośród różnych lutów na osnowie miedzi najlepszy okazał się lut miedziany z dodatkiem aktywnego chromu. Przedstawiono model próby klinowej, pomocny w optymalizacji procesu lutowania obydwu materiałów zróżnicowanych właściwościach. Na podstawie próby klinowej, w wyniku badań metalograficznych, dobrano szerokość szczeliny lutowniczej i przeniesiono ją na złącze ze szczeliną równoległą. Stosowano różne postacie lutów miedzianych, w których chrom występował jako składnik stopowy, składnik pasty lutowniczej, proszek między okładkami miedzianymi i jako pokrycie galwaniczne taśmy z czystej miedzi. Ocenę połączeń lutowanych kompozytu CFC 222 ze stopem molibdenowym TZM przedstawiono na podstawie badań metalograficznych za pomocą mikroskopii świetlnej i pomiarów mikrotwardości, mikroskopii elektronowej, analizy pierwiastków metodą EDX oraz analizy składu fazowego strefy reakcyjnej metodą dyfrakcji rentgenowskiej XRD