Wpływ parametrów obróbki cieplnej na charakterystyki mechaniczne łuków rurowych ze stali 10CrMo9-10

The purpose of the paper was to analyse the effect of diverse heat treatment parameters (normalising and tempering) on mechanical characteristics of the material used to develop ϕ508x20 tube bends made of the 10CrMo9-10 steel by application of induction heating. The research conducted included tests of basic mechanical properties as well as low cycle fatigue and creep at the temperature of 500°C. With reference to the results thus obtained, it has been established that there is a relationship between mechanical properties of bends and individual features of their microstructure conditional to the heat treatment parameters. Among other conclusions drawn in the research, it has been found that the main structural factor conditioning the mechanical properties of bends was the grain size. Heat treatment parameters characterised by lower temperature and shorter tempering time triggered changes in the material microstructure, such as increased grain comminution. The effects of the said changes included improvement of strength characteristics (Rm, Rp0,2) as well as increased material durability under conditions of fatigue and creep. Main criterion-specific mechanical properties and geometric features of the bends developed conformed with the relevant requirements of reference standards (PN-EN 10216-2, PN-EN 12952).W pracy analizowano wpływ zróżnicowanych parametrów obróbki cieplnej (normalizowanie i odpuszczanie) na charakterystyki mechaniczne materiału łuków rurowych ϕ508x20 ze stali 10CrMo9-10 wykonanych z zastosowaniem nagrzewania indukcyjnego. Przeprowadzono badania podstawowych własności mechanicznych oraz zmęczenia niskocyklowego i pełzania w temperaturze 500°C. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że istnieje związek pomiędzy właściwościami mechanicznymi łuków, a cechami ich mikrostruktury determinowanymi parametrami obróbki cieplnej. Stwierdzono między innymi, że głównym czynnikiem strukturalnym warunkującym właściwości mechaniczne łuku była wielkość ziarna. Parametry obróbki cieplnej charakteryzujące się niższą temperaturą i krótszym czasem odpuszczania, skutkowały zmianami mikrostruktury materiału w tym większym rozdrobnieniem ziarna. Efektem tych zmian był wzrost właściwości wytrzymałościowych (Rm, Rp0,2) jak również zwiększenie trwałości materiału w warunkach zmęczenia i pełzania. Podstawowe, kryterialne właściwości mechaniczne i cechy geometryczne wykonanych łuków spełniały wymogi przedmiotowych norm (PN-EN 10216-2, PN-EN 12952)