Historyczne górnictwo skalne : geostanowiska i ich geologiczno-inżynierska waloryzacja

Historical development of the Vistula River Valley is connected with the historical rock mining industry. The region represents a unique example of co-existence of the mining, building industry and rock workings. The roots of today's industries in the region reach as far back as medieval times and even further back - the Paleolithic. Cherts from chalky limestones in the Vistula River Valley, until the beginning of Iron Age, were the basic supply for various tools and weaponry. Prehistoric artisans, knowing the mechanical properties of chert-bearing rocks and knowing how to mechanically tool hard cherts, became precursors of today's geomechanics. The availability of common Upper Cretaceous and Neogene carbonate rocks made a significant impact on the building industry. The defense heavy fortresses, sacral monumental buildings and magnificent residential and common buildings are typically made of white, chalky and siliceous limestone blocks all over the Vistula River Valley and adjacent areas. In the XIX century the Lublin region was pioneering in the cement industry. The paper outlines geological and contemporary aspects as well as the geomechanical assessment of historical rock resources that recently represent geosites. Under special consideration is the vulnerability of rock to physical deterioration, rock slope and massifs stability with the passage of time. The geomechanical comprehensive assessment of geosites was exemplified by Bochotnica exposure.Historyczny rozwój Doliny Wisły związany jest z historycznym górnictwem skalnym. Region jest unikalnym przykładem zależności regionalnej architektury i sztuki dekoracyjnej od uwarunkowań geologicznych. Historia górnictwa sięga czasów paleolitycznych, kiedy pozyskiwano krzemienie i wykorzystywano je do wyrobu prostych narzędzi i broni. Prehistoryczni rzemieślnicy znający właściwości mechaniczne oraz posiadający umiejętność obróbki twardych krzemieni stali się prekursorami współczesnej geomechaniki. Z kolei dostępność skał węglanowych wywarła duży wpływ na budownictwo w regionie. Siedziby obronne, budynki sakralne, pałace oraz zwykłe budynki mieszkalne stawiano z użyciem białych opok, gez i wapieni. W XIX wieku region lubelski stał się pionierem przemysłu cementowego. Artykuł przedstawia w ogólnym zarysie geomechaniczną ocenę odsłonięć historycznych surowców skalnych - geostanowisk. Szczególną uwagę zwrócono na podatność skał na deteriorację i na długotrwałą stateczność zboczy oraz masywu skalnego. Kompleksową geomechaniczną ocenę geostanowiska przedstawiono na przykładzie odsłonięcia w Bochotnicy