The genesis and directions of development of recreational areas in the urban composition of modernist housing estates. Part 1 – European modernism before World War II

Tematem artykułu jest opis genezy i kierunków rozwoju terenów rekreacyjnych w kompozycji urbanistycznej modernistycznych zespołów mieszkaniowych do II wojny światowej. Za punkt wyjścia przyjęto krytykę kamiennego miasta, która opisana została m.in. przez Wernera Hegemanna. Dalszy rozwój urbanistyki m ieszkaniowej analizowano w perspektywie tworzenia rozwiązań alternatywnych, integrującej mieszkanie i tereny rekreacyjne. Dla potrzeb analizy wyodrębniono 5 typów kompozycji urbanistycznej i sposobów obecności w nich terenów rekreacyjnych. Jako typ 1 badano ekskluzywne dzielnice willowe z końca XIX wieku, które projektowano na obrzeżach miast. Choć założenia te nie miały charakteru modernistycznego, to zapowiadały szerszą integrację terenów rekreacyjnych i architektury mieszkaniowej. Jako typ 2 zdefiniowano narodziny i rozwój idei miasta-ogrodu. Howardowska koncepcja stała się podstawą dla szerszych ruchów społecznych. Upatrywały one w rozwoju ruchów higieniczno-sanitarnych, wychowaniu młodzieży, popularyzacji sportu, czy też nowych sposobach spędzania wolnego czasu szerszej reformy społecznej. Jako typ 3 przeanalizowano rekompozycję zabudowy kwartałowej, a w szczególności jej rozwiązań z początku modernizmu. Jako typ 4 opisano rozwój układów pasmowych i wolno stojących, akcentując w nich zróżnicowane formy obecności terenów rekreacyjnych. Jako ostatni 5 typ kompozycji, który nie doczekał się szerokiego zastosowania przed II wojną światową, określono radykalne idee reprezentowane najpełniej przez Le Corbusiera. Stworzone przez niego analizy i projekty, które opisał m.in. w Urbanism, znalazły odzew i były rozwijanie przez najbardziej awangardowych twórców i stanowiły krańcową formę ewolucji założeń ideowych z przełomu XIX i XX wieku. W podsumowaniu artykułu podkreślono, że analizowane rozwiązania stanowiły swoisty poligon doświadczeń nowej urbanistyki, w której rolę ideowego manifestu odgrywały tereny rekreacyjne. Bogactwo doświadczeń formalnych tej fazy modernizmu, indywidualizm, a szczególnie przyjazna skala rozwiązań, wpłynęły w większości przypadków na ich współczesną pozytywną percepcję.The subject of the article is the description of the genesis and directions of development of recreational areas in the urban composition of modernist housing complexes befor World War II. As the starting point was chosen the criticism of the stone city which has been described, among others, by Werner Hegemann. Further development of residential urban planning was analyzed in the perspective of created alternatives, integrating housing and recreational areas. For the analysis there have been distinguished 5 types of urban composition and methods of the presence of recreational areas inside them. As a type 1 they tested luxurious villa districts of the late nineteenth century, which were designed on the suburbs of cities. Although these assumptions did not have the modernist character, they announced a wider integration of recreational areas and residential architecture. As type 2 they defined the birth and the development of idea of garden city. Howard’s concept has become the basis for broader social movements. They acted in the development of health and hygiene issues, education of youth, popularization of sports, or new ways of spending free time in broader social reform. As a type 3 they analyzed the recomposition of quarter building estates, in particular its solutions from the beginning of modernism. As a type 4 they described the development of banded and detached systems, emphasizing the presence of various forms of recreation areas. As the last 5 type of composition, that has not been widely used before World War II, they defined radical ideas most fully represented by Le Corbusier. Created by him analysis and projects that he described, among others, in Urbanism, found a response and were developed by the most avant-garde artists and constituted extreme form of the evolution of ideological assumptions of the late nineteenth and early twentieth century. In conclusion the article emphasize that analyzed solutions constituted a testing ground of new urbanism experience, in which the role of ideological manifesto was played by recreational areas. The amount of the formal experience in this phase of modernism, individualism and especially the friendly scale of solutions influenced in most cases their contemporary positive perception