Selected problems of functional and spatial changes in suburban communes an example of the Dobrzeń Wielki commune

W ostatnich latach obserwuje się znaczne przekształcenia funkcjonalne oraz przestrzenne wsi. Podlegają im przede wszystkim wsie położone w bezpośrednim sąsiedztwie aglomeracji miejskich. O atrakcyjności lokowania na terenie wsi domostw osób pracujących w mieście decydują takie czynniki, jak: bliskość miejsca pracy, dogodne połączenia komunikacyjne, atrakcyjne ceny działek budowlanych oraz przyjazne warunki bytowania bliżej natury. W artykule zaprezentowano wyniki analiz dotyczących gminy Dobrzeń Wielki, znajdującej się w bezpośrednim sąsiedztwie Opola. Wykorzystano badania procesów demograficznych, rodzajów zabudowy, sposobu urządzania terenu, lesistości oraz ochrony krajobrazu. Krajobraz jest sumą elementów przyrodniczych oraz antropogenicznych i o jego typie decyduje stosunek udziału tych elementów. Zachwianie proporcji otwartych przestrzeni uprawnych i zajętych przez substancję budowlaną ma niekorzystny wpływ na jakość życia na wsi, jednocześnie rzutując na aspekt wizualny. Charakter, skala, zagęszczenie nowo powstałej substancji mieszkaniowej kreuje nowy krajobraz osiedli wiejskich, które formą skłaniają się ku terenom miejskim. Przyczyn tych zjawisk jest kilka. Powstaje między innymi zabudowa nieuporządkowana, o różnej formie, skali i kolorystyce, między innymi na skutek wytyczania kilkuarowych działek budowlanych i braku standardów urbanistycznych. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego nie zapewniają utrzymania charakteru zabudowy. Ponadto na przyległe do miast tereny wiejskie wkracza zabudowa usługowa i przemysłowa o odmiennej od zabudowy wiejskiej formie, technologii budowy i kubaturze. Estetyka i regionalizm powoli zaczynają być doceniane jedynie w obiektach związanych z usługami gastronomicznymi, rozrywkowymi oraz rekreacją. W gminie Dobrzeń Wielki obserwujemy pełne spektrum problemów przekształceń krajobrazu wiejskiego, wynikających z oddziaływania miasta na przyległe tereny wiejskie.Remarkable functional and spatial transformation of rural areas has been observed in the recent years. This is especially true for villages situated near municipal agglomerations. People working in the town are attracted to settle in the countryside because of: close vicinity of the workplace, convenient transport, attractive prices of lands and nature-friendly life conditions. This paper presents the results of analyses pertaining to Dobrzeń Wielki - a commune situated in the close neighbourhood of Opole. Presented analyses explore the studies of demographic processes, types of housing, land management, forest cover and landscape protection. Any landscape is a sum of natural and anthropogenic elements and its type is determined by the proportion of these elements. Disturbing the ratio between open cropland areas and those covered by housing exerts an unfavourable impact on rural life quality and visual aspects. The character, scale and density of new-built housing create a new landscape of rural settlements which begin to resemble town grounds. There are several reasons of such phenomenon. Housing of variable form, scale and colour is out of order because of setting small building plots and a lack of any development standards. Local plans of spatial management do not secure the maintenance of residential character. Moreover, rural suburban areas are invaded by industrial and service sector buildings which differ from typical rural housing in the building technology and capacity. Aesthetics and regional values are being acknowledged only in objects associated with catering, entertainment and recreation. In the Dobrzeń Wielki commune we observe full spectrum of problems associated with the transformation of rural landscape originating from the urban impact on adjacent rural areas