The effect of mowing and grazing on physical soil properties and species composition of plant communities on reclaimed peatland

Badania realizowano w latach 2001-2004 na wybranych, produkcyjnie użytkowanych kwaterach dawno zmeliorowanego torfowiska Kuwasy. Oceniano wpływ użytkowania kośnego, pastwiskowego i zmiennego kośno-pastwiskowego na podstawowe właściwości fizyczno-wodne gleb, skład florystyczny runi, strukturę socjologiczną i walory przyrodnicze zbiorowisk roślinnych. Warunki wilgotnościowe łąk były na ogół optymalne dla zbiorowisk trawiastych. Wpływ użytkowania pastwiskowego i kośnego na właściwości gleb był odmienny. Stwierdzono większą gęstość objętościową, a mniejszą porowatość ogólną gleb na obiektach użytkowanych pastwiskowo. Gleba łąki kośnej - bardziej rozpulchniona - w okresach bezopadowych przesychała silniej niż na pastwiskach, zwłaszcza w wierzchniej warstwie. W zbiorowiskach roślinnych dominowały trawy. Obficie występowała wiechlina łąkowa (Poa pratensis L. s. str.), a na użytku zmiennym również mozga trzcinowata (Phalaris arundinacea L.). Pod wpływem wypasu zwiększał się udział perzu właściwego (Elymus repens (L.) Gould). Użytkowanie kośne w porównaniu z pozostałymi sposobami użytkowania powodowało większe bogactwo i różnorodność flory. Wzbogacało ruń, zwłaszcza w gatunki cenniejsze przyrodniczo, charakterystyczne dla zbiorowisk zmiennowilgotnych rzędu Molinietalia oraz zbiorowisk wielkoturzycowych klasy Phragmitetea i niskoturzycowych klasy Scheuchzerio-Caricetea nigrae. Wypas zwiększał w strukturze zbiorowisk udział gatunków pospolitych, zarówno typowych dla gleb o zmniejszonej porowatości - charakterystycznych dla muraw wydepczyskowych rzędu Trifolio fragiferae-Agrostietalia stoloniferae, jak i nitrofilnych zielnych - charakterystycznych dla zbiorowisk ruderalnych klasy Artemisietea vulgaris i klasy Stellarietea mediae. Gatunki nitrofilne opanowywały głównie miejsca niedojadów.The study was carried out in the years 2001-2004 on selected productive quarters of long ago reclaimed peatland Kuwasy. The effect of mowing, pasturing and alternating use on basic physical and water soil properties, species composition of the sward, domination structure and natural values of plant communities was estimated. Moisture of meadows was optimum for grass communities. The effect of pastoral use was different than that of mowing. Higher bulk density and lower total porosity were found in pasture objects. The softer soil of mown meadow dried more than the soil of pastures during dry periods, especially in its upper layer. Grasses dominated in plant communities. The tussock-grass (Poa pratensis L.) was abundant and the reed canarygrass (Phalaris arundinacea L.) was common in alternately used object. Grazing increased the share of the couch-grass (Elymus repens (L.) Gould). Mowing, compared with other types of grassland use, increased species richness and diversity of plants. It enriched the sward in valuable species characteristic for wet communities of the order Molinietalia, tall sedge communities of the class Phragmitetea and low sedge communities of the class Scheuchzerio-Caricetea nigrae. Grazing enriched plant communities in common species typical for trampled meadows of the order Trifolio fragiferae-Agrostietalia stoloniferae on less porous soils and nitrophilous herbs characteristic for ruderal communities of the class Artemisietea vulgaris and Stellarietea mediae. Nitrophilous species covered mainly the ungrazed spots