Climatic water balance of agricultural and forest areas

W pracy oszacowano zmienność klimatycznego bilansu wodnego terenów rolniczych w ujęciu sezonowym na podstawie danych meteorologicznych, danych o strukturze upraw w dawnym woj. poznańskim i przebiegu rozwoju szaty roślinnej. Bilans ten wyznaczono dla okolic Poznania, wybierając lata o opadach zdecydowanie wyższych lub niższych od średniej z wielolecia 1973-2002. Do obliczeń posłużono się matematycznym modelem bilansu cieplnego (MBC) powierzchni czynnej, opracowanym w Katedrze Agrometeorologii Akademii Rolniczej w Poznaniu. Na podstawie analizy rocznych przebiegów kumulowanego klimatycznego bilansu wodnego stwierdzono, że na ogół w maju następuje zrównanie ilości wody pochodzącej z opadów z ilością wyparowaną od początku roku. Dalszy przebieg wartości kumulowanego klimatycznego bilansu wodnego zależy od ilości opadów ? jeżeli opady przewyższają średnią z wielolecia, to pokrywają potrzeby ewapotranspiracyjne roślin, jeżeli jest ich mniej, zaczyna pogłębiać się deficyt wody. W latach mokrych dopiero jesienne opady po ustaniu wegetacji tworzą wyraźną nadwyżkę wody w środowisku, podczas gdy w latach suchych rok kończy się deficytem.Annual variability of climatic water balance calculated for agricultural and forest areas of Poznań Province is presented in the paper. The calculation of climatic water balance was based on meteorological data, the structure of croplands and forest areas and on the growth stages of plants. The balance was estimated for three selected years with precipitation markedly exceeding the long-term (1973-2002) average and for another three years with precipitation beneath this average. The mathematic model of heat balance of active surface, made in Agrometeorology Department of the Agricultural University of Poznań, was used in calculations. Annual cumulative climatic balance presented in the paper showed that equilibration of precipitation water with that evaporated since the beginning of the year usually took place in May. Further course of the balance depended mainly on the amount of precipitation. Evapotranspiration requirements of plants were satisfied only during the periods with abundant precipitation. However, when precipitation was low, the water deficit deepened. In wet years, a significant surplus of water was formed not earlier than with the autumn precipitations, in dry years - the year ended up with water deficit