The impact of hydraulic engineering structures on present-day morphology of Kłodzko County river channels

Działalność człowieka w zlewniach rzek ziemi kłodzkiej sięga okresu średniowiecza. Pierwsze obiekty hydrotechniczne w korytach związane były z podstawowymi potrzebami ludzkimi, np. komunikacją (przeprawy), poborem wody na codzienny użytek (lokalne spiętrzenia), rozwijającą się działalnością gospodarczą (młyny, huty szkła). Każda ingerencja w naturalny system koryta pozostawiała w nim zmiany, których efekty są często obserwowane do czasów obecnych. Rzeki nie są już wykorzystywane do celów gospodarczych, a spośród obiektów hydrotechnicznych najliczniej występują te, które są związane z infrastrukturą komunikacyjną, oraz pełniące funkcje przeciwpowodziowe i przeciwerozyjne. Mimo intensywnej działalności w dolinach rzek ziemi kłodzkiej, wprowadzane przez człowieka zmiany oraz wznoszone konstrukcje hydrotechniczne nie wywołują znaczących przekształceń w morfologii dolin i funkcjonowaniu koryt. Obserwacje terenowe wykazały, że rodzaj, natężenie i rozmieszczenie procesów rzeźbotwórczych i tworzących się form zależą głównie od czynników naturalnych. Na całej długości koryt obserwuje się proces erozyjnego podcinania brzegów oraz akumulacji odsypów korytowych bez względu na obecność sztucznej zabudowy, za to w miejscach predysponowanych morfologią doliny i spadkami koryta. Niektóre obiekty hydrotechniczne (np. stopnie, jazy, bystrza o zwiększonej szorstkości) intensyfikują działające procesy morfologiczne i wpływają na tworzenie się form korytowych, głównie łach żwirowych. Oddziaływanie tych konstrukcji na morfologię koryta jest w większości lokalne i obserwowane w bezpośrednim sąsiedztwie obiektu. Odmienny wpływ na system koryta ma zabudowa systematyczna (ubezpieczenia brzegowe), której oddziaływanie może być obserwowane na całej długości cieku, w szczególności w miejscach kontaktu obudowanych fragmentów koryta z naturalnym odcinkiem brzegu.Human activity in the drainages of Kłodzo County has taken place since middle ages. The first hydraulic engineering constructions were connected with basic human needs, for example communications (passages), living purposes, agricultural activity (water mills, glass-works). Each human activity in river's channel has changed natural river system, what can be seen today. At present, rivers are not been used for living, industrial or forming purposes. The most popular hydraulic engineering constructions are bridges, other communication infrastructure and constructions connected with flood and erosion control functions (retaining walls). In spite of intensive human activity in these river valleys, transformations made by humans and hydraulic engineering constructions have not caused serious changes in river channels’ morphology or in their functions. The local research has shown that the type, intensity and location of fluvial processes and forms are connected with natural elements. Lateral erosion and generation of accumulation morphology form are seen in whole channels regardless of hydraulic engineering constructions. Some of them could increase processes and forms generation, what is seen mainly in places where natural waterside adjoins with retaining walls and at bridges. The influence of most hydraulic engineering constructions is only local and has no impact for functions of whole river systems