Przyczyny robót naprawczych w projektach budowlanych na Ukrainie

The collapse of the Soviet Union was the cause of a significant decline in many economies of the newly created countries. However, many of them, including the Ukrainian economy, are slowly recovering. One of the largest branches of the economy in this country is construction, which, despite political turmoil, is constantly growing, especially in the private real estate development sector. Despite the fact that the construction market is constantly developing, it is limited by the costs of rework and alterations resulting from many reasons. The key negative effects of modifications to the results of the project are exceeding the budget and time of project implementation, dissatisfaction with the project team, violation of contractual requirements and lowering the quality of the final product. Therefore, the purpose of this article was to determine the reasons for the emergence of rework in the in Ukraine by analyzing the results of surveys conducted among construction enterprises.Upadek Związku Radzieckiego był przyczyną znacznego spadku ekonomicznego wielu gospodarek nowopowstałych państw. Jednakże, wiele z nich, w tym gospodarka Ukraińska odnotowuje powolny wzrost wskaźników gospodarczych. Jedną z największych gałęzi przemysłu w tym kraju jest budownictwo, które pomimo zawirowań politycznych charakteryzuje się stałym wzrost zwłaszcza w sektorze inwestycji deweloperskich i budowy prywatnych domów. Pomimo, że ukraiński rynek budowlany stale się rozwija i generuje znaczny zysk to jest on ograniczany przez koszty licznych robót naprawczych często występujących w trakcie trwania procesu inwestycyjnego. Jedną z przyczyn tego zjawiska jest przyzwolenie wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego na powstawanie dodatkowych prac w trakcie lub po zakończeniu prac nad danym przedsięwzięciem. Generalnie, w literaturze występują ograniczone badania dotyczące robót naprawczych w budownictwie, w szczególności z zakresu kontroli i identyfikacji kosztów. Problem jest jednak bardzo poważny, ponieważ konieczność przeprowadzenia dodatkowych prac czy to na etapie projektu czy też wykonania prowadzi do marnotrawstwa wielu zasobów. Na podstawie publikowanych danych przyjmuje się, że koszty tych robót wynoszą ok. 11 % pierwotnej wartości zamówienia. Natomiast, kluczowymi negatywnymi skutkami ich występowania na wyniki przedsięwzięcia budowlanego są przekroczenia budżetu oraz czasu realizacji projektu, niezadowolenie z zespołu projektowego i wykonawczego, zwiększenie rotacji kadry zarządzającej i roboczej, niższa produktywność i jakości produktu finalnego, naruszenie wymagań umownych, kosztowne spory między uczestnikami w zakresie odpowiedzialności za przekroczenia i opóźnienia, spadek udziału w rynku i utrata reputacji przedsiębiorstw budowlanych. Pomimo, że oszacowanie kosztów robót naprawczych nie prowadzi od razu do poprawy sytuacji, to stanowi punkt wyjścia do dalszych analiz. Niestety, różne interpretacje i terminy tych robót doprowadziły do niejednorodności kwantyfikacji danych i braku ich właściwego zestawienia. W wyniku różnic w definicjach, zakresie i stosowanych metodach zbierania danych, publikowane wartości liczbowe nie są w pełni porównywalne, jednakże dają pewne pojęcie o skali problemu związanego z koniecznością prowadzenia dodatkowych prac na każdym etapie realizacji inwestycji. W celu eliminacji robót naprawczych, w pierwszej kolejności należy określić źródło ich powstania i/lub zestaw warunków, które stymulują ich pojawianie się w procesie budowlanym. Zasadniczo, uważa się, że podstawowymi ich źródłami w przedsięwzięciach budowlanych są błędy, pominięcia i zmiany w dokumentacji projektowej. Natomiast, warunki determinujące ich pojawienie się, związane są przede wszystkim z otoczeniem głównych uczestników budowlanego procesu inwestycyjnego. Do czynników związanych z właścicielem zalicza się m. in. brak doświadczenia i wiedzy na temat projektu i procesu budowlanego, brak zaangażowania w projekt, brak środków finansowych na badania terenowe, niedociągnięcia w zapisach umowy oraz słaba komunikacja z pozostałymi uczestnikami. W przypadku projektanta warunki determinujące wystąpienia przeróbek i napraw dotyczą w głównej mierze nieskutecznego zarządzania, słabej koordynacji działań zespołu projektowego, nieefektywne korzystanie z technologii informatycznych, niedostatecznego czasu na przygotowanie dokumentacji kontraktowej, czy przygotowania niepełnego projektu w momencie składania ofert. Natomiast spośród czynników związanych z wykonawcami wymienia się takie jak: uszkodzenia i złe wykonanie, stosowanie materiałów o niskiej jakości, niewystarczające umiejętności kierownicze i problemy związane z podwykonawstwem. W związku z powyższym, celem niniejszego artykułu było określenie przyczyn powstania robót naprawczych w inwestycjach realizowanych w Ukrainie poprzez analizę wyników ankiet przeprowadzonych wśród przedsiębiorstw z branży budowlanej. Ankiety sporządzono z uwzględnieniem czynników ich występowania i przeprowadzono wśród głównych uczestników procesu inwestycyjnego tj. właścicieli, projektantów i wykonawców. Wyniki badań wykazały, że do podstawowych przyczyn wystąpienia tych robót w procesie budowlanym według respondentów związanych z właścicielem należały m.in. brak koordynacji i słaba komunikacja oraz zmiany projektu. Głównymi ich stymulantami wskazanymi przez osoby związane z projektem były: niekompletna dokumentacja projektowa wysyłana do oferentów oraz złe zarządzanie procesem projektowym, natomiast dla wykonawców były to zmiany projektu zainicjowane przez właściciela oraz zmiany technologii/metod budowy w celu poprawy wykonalności lub ze względu na warunki terenowe. Przedstawione w artykule wyniki stanowią jedynie wstęp do planowanych badań prowadzonych na większą skalę w przedsiębiorstwach budowlanych w Ukrainie, jednakże przedstawiają już pewien obraz skali tego problemu