The essence and contradictions of technical progress

Prezentowany tekst jest pierwszym z cyklu poświęconego problematyce stosowania innowacyjnych technik produkcji w Polsce i zintegrowanej Europie. Autor w pierwszej części artykułu opisuje postęp techniczny podając jego cechy charakterystyczne. W ten sposób tworzy system mierników postępu. Zdaniem autora na uwagę zasługują trzy elementy: tempo przesunięcia krzywej produkcji w kierunku początku układu współrzędnych, skłonność postępu technicznego do nieproporcjonalnego oszczędzania czynników wytwórczych i wpływ postępu technicznego na elastyczność substytucji czynników wytwórczych. W analizowanym modelu zmian wykorzystywane sąprocedury Laspeyresa i Paaschego. W ten sposób można otrzymać dwa rodzaje indeksów liczbowych. Na podstawie przeprowadzonych rozważań dokonano klasyfikacji skłonności postępu. Można tu mówić o skłonności: kapitałooszczędnej, neutralnej lub pracooszczędnej. W drugiej części artykułu autor ocenia możliwości wzrostu produkcji wynikające z wykorzystania efektów postępu technicznego. W wielu przypadkach możliwości te w sposób istotny maleją, ze względu m.in. na istnienie sprzeczności postępu. Można tu wymienić: nierównomierność postępu, skutki wyboru między wprowadzaniem nowej techniki a doskonaleniem dotychczasowej oraz efekty doboru wielkości urządzeń technicznych.The following text is the first of a series concerning the issue of using innovative techniques ofproduction in Poland and united Europe. The author in the first part of the article describes the technical progress giving its characteristic features. In this manner he creates a system of progress measures. According to the author three elements are especially worth noticing: the pace of moving the curve of production towards the beginning of coordinates system, susceptibility of technical progress to disproportional saving of production factors, and the influence of technical progress on the flexibility of substitution of production factors. In the analysed model Laspeyres' and Paasche's procedures are used. This way it is possible to receive two kinds of numerical indexes. On the basis of the conducted research a classification of progress susceptibility has been made. We can here discuss capital-saving, neutral, and work-saving susceptibility. In the second part of the article the author assesses the possibilities of increasing production resulting from using the effects of technical progress. In many cases the possibilities decrease significantly, because of among others, the existence of contradictions of progress. Here the following can be listed: uneven progress, the results of choice between introducing new technology and improving the technology used so far, as well as the effects of choice among the sizes of technical devices