Conservation issues related to sacral monuments with reference to St. Mary of the Assumption’s Sanctuary in Stara Wieś and the Orthodox Church in Baligród (in the Podkarpackie Region)

Problematyka opracowania programu prac restauratorskich w zabytkach sakralnych w wielu przypadkach objęta jest znacznym stopniem trudności, gdyż większość inwestorów nie jest zainteresowana wykonywaniem badań struktur murów i tynków. Obserwacje prowadzone od kilku lat pokazują, że zarówno projektanci (konserwatorzy), inwestorzy, jak i wykonawcy przyjmują projekty restauracji murów i tynków w oparciu o fragmentaryczne rozpoznanie obiektów. Decyzje podjęte na tym etapie warunkują udaną bądź wadliwą realizację późniejszych prac konserwatorskich. W ostatnim czasie wielu producentów oferuje wyspecjalizowane serie produktów służących do tynkowania zabytkowych fasad. Spotykamy się również z przypadkami restauracji przy użyciu tradycyjnych (historycznych), mniej zaawansowanych technologii. Autorzy omawiają przeprowadzone badania na przykładzie restauracji cerkwi w Baligrodzie oraz sanktuarium w Starej Wsi. Dzięki porównaniu dwóch odmiennych, historycznych obiektów sakralnych możliwe było określenie i zestawienie czynników warunkujących dobór optymalnej technologii prac konserwatorskich.Preparing a restoration programme for sacral monuments is difficult in many cases because investors are typically not interested in carrying out structural research of walls and plaster. Over the past few years, it has been observed that planners (conservators), investors and contractors choose conservation methods based on only a fragmentary investigation of the buildings to be restored. Yet decisions made at this planning stage determine to a large degree whether subsequent restoration work is successful or not. In recent times, numerous specialised products for plastering historic façades have become available. There are examples also of monument restoration projects making use of traditional (historical) and less advanced technology. The authors present research on restoration methods with reference to the Orthodox Church in Baligród and St. Mary of the Assumption’s Sanctuary in Stara Wieś. Comparison of these two different historical sacral monuments enabled investigation of the factors critical to selecting the most appropriate technological solution for restoration work