Produkcja kruszyw w Polsce i wybranych krajach – analiza zależności od produkcji cementu

The growth of the global population, urbanization as well as economic and industrial development, affect the continuously increasing demand for mineral aggregates. The current assessed global production of mineral aggregates amounts to 50 billion Mg/year, which statistically approximates 6.5 Mg per an inhabitant of the globe. In terms of consumption volume, water is the only raw material ahead of aggregates. Despite such a great scale, in many countries and regions the extraction and production of aggregates belong to the least regulated sector of human activity. This refers particularly to the countries of Asia, Africa, and North America, where both the resources and the extraction of aggregates, particularly of sand and gravels, are either not monitored and registered. It significantly increases the negative impact on the natural environment, due to the destruction of riverbeds and oxbows, coastal erosion, drying up cultivation areas, etc. In the reports, local terminology of aggregates often functions, which makes it difficult to compare them and prepare appropriate balances. In order to regulate the unfavorable situation, one of the main conclusions of the Report (UNEP 2019) is the need of implementing a common requirement to plan and monitor the process of extraction of natural resources. The paper presents the possibility of forecasting the extraction and producing aggregates based on the consumption of cement, i.e. the basic building material. Although the analyzed coefficient of mineral aggregate production per unit of cement consumption (production) varies, its advantage is the fact that the production of cement is identified and taken into account in balances of industrial production of the majority of countries, whereas such identification for mineral aggregate production are still lacking.Wzrost ludności świata, urbanizacja oraz rozwój gospodarczy i przemysłowy przyczyniają się do ciągłego wzrostu zapotrzebowania na kruszywa mineralne. Szacuje się, że obecna światowa produkcja kruszyw mineralnych wynosi około 50 mld Mg, co stanowi około 6,5 Mg na statystycznego mieszkańca. Pomimo tak dużej skali, w wielu krajach i regionach świata produkcja kruszyw należy do najmniej uregulowanych sektorów działalności człowieka. Dotyczy to szczególnie krajów Azji, Afryki i Ameryki Północnej, w których zarówno zasoby, jak i wydobycie kruszyw, szczególnie piasków i żwirów, nie są monitorowane i ewidencjonowane. Ma to duży wpływ na niekorzystne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze w postaci niszczenia koryt rzek i starorzeczy, erozji wybrzeży morskich, wysychania obszarów uprawnych, itp. Często w sprawozdawczości oraz ewidencji funkcjonują lokalne nomenklatury nazewnictwa kruszyw, co utrudnia porównywanie i opracowywanie odpowiednich bilansów. W celu uregulowania niekorzystnej sytuacji, jeden z głównych wniosków Raportu UNEP 2019 stwierdza konieczność powszechnego wprowadzenia planowania i monitorowania procesu pozyskiwania kruszyw naturalnych. W pracy przedstawiono możliwość prognozowania wydobycia i produkcji kruszyw na podstawie zużycia cementu, podstawowego materiału budowlanego. Pomimo zróżnicowania wartości wskaźnika produkcji kruszyw mineralnych na jednostkę zużycia (produkcji) cementu, zaletą tego wskaźnika jest to, że produkcja cementu jest identyfikowana i uwzględniana w bilansach produkcji przemysłowej większości krajów (ponad 150), w odróżnieniu od braku takiej identyfikacji lub niedokładnej ewidencji dla produkcji kruszyw mineralnych