Plastyczne iły biało wypalające się do produkcji płytek gresowych w Polsce

Ball clays (plastic white- or light-firing clays) are one of the basic mineral commodities for numerous ceramic products manufacture. Significant development of some sectors of the Polish ceramic industry, especially of porcelain tile production, would not be possible without assurance of deliveries of appropriate clayey raw materials. For porcelain tiles, kaolin and ball clays are the most important clayey components. In the last ten years, intense development of demand for such clays for porcelain tiles production was reported in Poland. There were also significant changes in the type of ball clays applied by this industry. Due to limited sources of such clays in Poland, their domestic producers satisfy only a small part of industry's needs, while over 80% of demand is met by imports. Domestic sources of raw materials for white-firing ball clays production are very scarce. They are limited to Upper Cretaceous sediments in Bolesławiec basin. However, white-firing clayey raw materials obtained there by washing of sandy-clayey output do not exhibit all features of optimal ball clays for porcelain tiles production, because their plasticity and sinterability is too weak. Other domestic sources of light-firing clays - Opoczno clays - show moderate plasticity, sinterability, and whiteness after firing, while Jaroszów clays - good plasticity and sinterability, but too low whiteness after firing. All these raw materials can only play a role of supplementary clayey raw materials in the production of porcelain tiles. Lack of suitable domestic clays leads to conclusion that possible further development of demand for white-firing ball clays for porcelain tiles production in Poland, will still be met mostly by imports. Two main directions of these imports - Donetsk region in Ukraine, and Saxony region in Germany - are expected to be maintained, with crucial importance of Donetsk ball clays. Supplementary imports can originate from Westerwald region in Germany, Cheb region in the Czech Republic, and - exceptionally - from English, French or Portuguese producers.Plastyczne iły biało- lub jasno-wypalające się są jednymi z podstawowych surowców do produkcji licznych wyrobów ceramicznych. Znaczący rozwój polskiego przemysłu ceramicznego, a w szczególności produkcji płytek gresowych, nie byłby możliwy bez zapewnienia dostaw odpowiedniej jakości surowców ilastych. W przypadku produkcji płytek gresowych, kaoliny i iły biało wypalające się są najważniejszymi składnikami ilastymi. W ostatnich dziesięciu latach, równolegle do szybkiego wzrostu produkcji tych płytek w Polsce, notowany był intensywny rozwój zapotrzebowania na plastyczne iły biało wypalające się. Nastąpiły także istotne zmiany w rodzaju stosowanych przez tą branżę iłów biało wypalających się. Wobec ograniczonych źródeł takich iłów w Polsce, ich krajowi producenci zaspokajają jedynie niewielką część zapotrzebowania, a ponad 80% użytkowanych iłów biało wypalających się pochodzi z importu. Krajowe zasoby kopalin odpowiednich do produkcji surowców ilastych biało wypalających się są bardzo ograniczone. Występują one praktycznie wyłącznie w górnokredowych utworach piaszczysto-ilastych w niecce bolesławieckiej. Uzyskiwane tam - w wyniku szlamowania kopaliny piaszczysto-ilastej - surowce ilaste biało wypalające się nie posiadają wszystkich cech optymalnego iłu biało wypalającego się do produkcji płytek gresowych, szczególnie w zakresie plastyczności i spiekalności. Inne krajowe surowce ilaste jasno wypalające się - iły opoczyńskie - wykazują przeciętną plastyczność i spiekalność, a także niezbyt wysoką białość po wypaleniu. Jeszcze inna odmiana iłów jasno wypalających się - iły jaroszowskie - są plastyczne i dobrze się spiekają, ale wykazują zbyt niską białość po wypaleniu. Wszystkie wymienione surowce ilaste mogą zatem grać rolę jedynie uzupełniającego surowca ilastego do produkcji płytek gresowych. Brak odpowiednich krajowych iłów powoduje, że dalszy oczekiwany rozwój zapotrzebowania na plastyczne iły biało wypalające się ze strony polskiego przemysłu płytek gresowych będzie musiał być zaspokojony głównie ich importem. Dwa główne obecnie kierunki tego importu - z regionu donieckiego na Ukrainie oraz z Saksonii w Niemczech - będą zapewne utrzymane, a znaczenie dostaw iłów donieckich wciąż będzie kluczowe. Uzupełniający import plastycznych iłów biało wypalających się może pochodzić z regionu Westerwald w zachodnich Niemczech, z regionu Chebu w zachodnich Czechach oraz - w wyjątkowych przypadkach - od producentów angielskich, francuskich i portugalskich