Zastosowanie układów aktywnego sterowania łopat wirnika nośnego śmigłowca w redukcji hałasu i drgań oraz poprawy osiągów

This paper summarises the actual status ofthe development ofactive control systems which tookplace in rotorcraft industry. Helicopter is a specific kind of airship in which structural, mechanical and aerodynamic complexity appears more than in other aircraft. But it also offers opportunities for application of active control systems. Although contemporary research on smart structures and active control are focused ort the reduction of helicopter vibration and noise levels, the developed methodology can be also applicable to augmentation of aeromechanical stability, enhancement ofhandling qualities, stall alleviation, the minimisation of blade dynamie stresses and rotor head health monitoring. The majority of research effort concerns the improvement ofmain rotor qualities because ofits main role in helicopter aeromechanics.W artykule przedstawiono możliwości wykorzystania aktywnego sterowania łopat wirnika nośnego śmigłowca do redukcji hałasu i drgań oraz poprawy osiągów. Prace w zakresie opracowywania nowych, cichych i efektywnych pod względem osiągów aerodynamicznych i sterowania wirników nośnych śmigłowców są prowadzone praktycznie przez większość ośrodków badawczych oraz wytwórców śmigłowców na świecie. Własności wirnika nośnego w największym stopniu decydują o parametrach eksploatacyjnych całego śmigłowca: osiągach, manewrowości, poziomie drgań i hałasu, jakości sterowania, itd. Jednym ze sposobów poprawy osiągów wirnika nośnego jest zastosowanie układu aktywnego sterowania łopat wirnika nośnego śmigłowca. Badania nad takimi rozwiązaniami są obecnie prowadzone przez przemysł lotniczy na świecie (Eurocopter, Boeing) (rys. 1). Są one także tematem projektów w ramach europejskich programów badawczych (FRIENDCOPTER). Układy aktywnego sterowania są konstruowane z wykorzystaniem różnorodnych materiałów inteligentnych, które działają jako czujniki i/lub siłowniki, co pozwala na szybkie dostosowanie sterowania do zmieniających się warunków pracy sterowanego układu. Najczęściej stosowane materiały piezoelektryczne są wbudowywane w konstrukcję łopaty jako moduły z piezosiłownikami lub piezokompozyty. W zależności od sposobu zabudowy wielkością sterowaną jest kąt wychylenia klapki lub odkształcanie segmentu łopaty w celu zmiany jego kąt skręcenia. W zależności od miejsca zamocowania materiałów inteligentnych aktywne sterowanie dotyczy całej łopaty lub tylko jej zewnętrznej części