Hydroxypropyl acrylate

Akrylan hydroksypropylu (HPA) jest mieszaniną dwóch izomerów: akrylanu 2-hydroksypropylu oraz akrylanu 2-hydroksy-1-metyloetylu. Wynika to z dwóch możliwości przyłączenia kwasu akrylowego do propano- -1,2-diolu (glikolu propylenowego). Większość danych dostępnych w piśmiennictwie dotyczy akrylanu 2-hydroksypropylu, jednak w bazach danych występuje znaczna liczba informacji dla mieszaniny izomerów. Niewielka liczba prac oryginalnych i ograniczone dane toksykologiczne spowodowały, że w dokumentacji przedstawiono informacje dotyczące zarówno akrylanu 2-hydroksypropylu, jak i mieszaniny izomerów tego akrylanu. Akrylan hydroksypropylu jest stosowany do produkcji żywic termoutwardzalnych, w syntezie organicznej jako substrat lub półprodukt, w mieszaninie z innymi pochodnymi akrylowymi w przemyśle skórzanym, tekstylnym, papierniczym oraz przy produkcji farb, lakierów i klejów jako czynnik wiążący, a także w produkcji hydrożelowych szkieł kontaktowych. Spolimeryzowany HPA wraz z dodatkiem uretanów stanowi wypełnienia stomatologiczne. Ostre narażenie na pary akrylanu hydroksypropylu może powodować wystąpienie skutków działania żrącego związku na błony śluzowe nosa, oczu, skóry i dróg oddechowych, które przejawiają się bólem gardła, kaszlem, uciskiem w klatce piersiowej, zaburzeniami oddychania oraz wystąpieniem oparzeń oczu i skóry. Kontakt z ciekłym akrylanem hydroksypropylu może powodować oparzenia. Naskórkowe testy okluzyjne, które zostały wykonane u ochotników uskarżających się na powtarzające się stany zapalne skóry, wykazały reakcję uczuleniową na akrylan hydroksypropylu. Głównym skutkiem przewlekłego narażenia zawodowego na akrylan hydroksypropylu jest miejscowe działanie drażniące jego par na górne drogi oddechowe, oczy oraz skórę, przejawiające się bólem głowy, kaszlem, dyskomfortem oraz przekrwieniem błon śluzowych oczu i skóry. U pracowników przetwórstwa tworzyw, w tym żywic akrylowych, narażonych na HPA i inne akrylany obserwowano liczne przypadki podrażnień skóry, zapalenia kontaktowego skóry (ACD) i uczulenia. W pracach nie podano stężeń HPA w powietrzu środowiska pracy. Na podstawie wartości medialnych dawek i stężeń śmiertelnych u zwierząt akrylan hydroksypropylu zaklasyfikowano jako toksyczny po podaniu wszystkimi trzema drogami. Nie znaleziono danych ilościowych pozwalających na ocenę zależności efektu toksycznego od wielkości narażenia u ludzi. W jednym badaniu oszacowano, że wartość NOAEL dla działania drażniącego akrylanu 2-hydroksypropylu u zwierząt wynosi 28 mg/m3 (5 ppm). Wartość tę uwzględniono do wyliczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS). Przyjęto łączny współczynnik niepewności związany z wrażliwością osobniczą człowieka, różnicami międzygatunkowymi i czasem eksperymentu równy 5 (dla substancji o działaniu drażniącym) oraz współczynnik modyfikacyjny związany z oceną eksperta o niekompletności danych równy 2. Zaproponowano przyjęcie wartości NDS akrylanu hydroksypropylu wynoszącej 2,8 mg/m3 i wartości dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) wynoszącej 6 mg/m3, ze względu na działanie drażniące akrylanu 2- -hydroksypropylu. Proponuje się także oznakowanie substancji w wykazie NDS następującymi symbolami: „Sk” – substancja wchłania się przez skórę, „A” – substancja o działaniu uczulającym oraz „C” – substancja żrąca.Hydroxypropyl acrylate (HPA) is a mixture of isomers: 2-hydroxypropyl acrylate and 2-hydroxy-1-methylethyl acrylate. HPA has been used in the manufacture of thermosetting resins for surface coatings. HPA is of moderate to low toxicity after oral intubation. The rat oral LD50 was 250 to 500 mg/kg with reports of values as high as 590 to 1300 mg/kg. Rats inhaling saturated HPA vapor generated at room temperature for 7 to 8 hours survived. Marked signs of eye, nasal, and respiratory irritation were noted during the exposure period. When dogs were repeatedly exposed by inhalation at 28 mg/m3 6 hours/day, 5 days/week for a total of 20 or 21 days during a 1-month period, signs of ocular, nasal, and respiratory tract irritation were observed. Rabbits and rats exposed to HPA under an identical protocol developed signs of nasal, respiratory, and ocular irritation. As for dogs, there was no adverse effect on body weight, hematological, clinical chemistry, or urinalysis parameters. A no-effect level for repeated inhalation exposure to HPA was calculated below 28 mg/m3. The material causes moderate burns (even when contacted as a 10% aqueous solution). These materials are of variable sensitization potential. Several publications have described contact allergy in exposed workers. Based on the signs of ocular, nasal and upper respiratory tract irritation documented in animals after repeated HPA inhalation, an 8-h TWA value of 2.8 mg/m3 is recommended. In order to minimize irritation symptoms, STEL of 6 mg/m3 is recommended. The notation of “C” – corrosive – and the skin notation are assigned (DL50s < 1000 mg/kg). HPA can be regarded as a skin sensitizer, hence, a sensitizer, “A”, notation is assigned