Rewizja rozmieszczenia i historyczna analiza preferowanych żywicieli Orobanche ramosa (Orobanchaceae) w Polsce

The Polish localities of Orobanche ramosa L., branched broomrape, are either extinct or have not been confirmed for many years. This paper presents two new localities of O. ramosa in Poland from the Pła skowyż Proszowicki plateau (Wyżyna Małopolska upland) and the Nizina Nadwiślańska lowland (Kotlina Sandomierska basin). Habitat preferences and the abundance at the sites are described. A revised map of the distribution and a historical analysis of preferred hosts in Poland are included. The taxonomy, biology, ecology and control methods of O. ramosa are also discussed.Orobanche ramosa, zaraza gałęzista, znana była od dawna w Europie Centralnej, jako pasożyt upraw konopi i tytoniu, i nie miała dotychczas poważniejszego znaczenia gospodarczego. Jednak w ostatnich latach staje się agresywnym chwastem, adaptuje się do nowych żywicieli i powoduje znaczne straty w uprawach. W Polsce należy do gatunków o rzadkich lub od dawna nie potwierdzonych stanowiskach. Pierwsze udokumentowane wzmianki o pojawieniu się zarazy gałęzistej w Polsce pochodzą z początku XIX w., głównie z upraw konopi, gdzie miała optimum występowania, a także z tytoniu i ziemniaków. Preferowane siedliska to uprawy okopowe z udziałem gatunków żywicielskich, w zbiorowiskach należących do rzędu Polygono-Chenopodetalia (klasa Stellarietea mediae). W latach 2008-2010, gatunek ten stwierdzono tylko na dwóch stanowiskach w kraju: w uprawie tytoniu w okolicy Zysławic (Płaskowyż Proszowicki) oraz koło wsi Szewce (Nizina Nadwiślańska), w uprawie pomidorów. Populacje liczyły od kilkuset do ponad 1 000 pędów. O. ramosa jak dotąd, nie powodowała i nie powoduje znacznych szkód w uprawach, jest gatunkiem ginącym w Polsce. Jednak z uwagą należy obserwować ten gatunek, zwłaszcza w okolicy Sandomierza, jednego z największych regionów upraw warzywniczych w Polsce