Różnice kulturowe a struktura konsumpcji w krajach Unii Europejskiej

The aim of the paper is to study the cultural differentiation in the European Union countries and compare it with the differentiation in their consumption spending. The question is whether similar countries in terms of culture have similar final consumption expenditures and consumption structures. Culture in this research is characterised by six Hofstede dimensions – power distance, individualism vs. collectivism, masculinity vs. femininity, uncertainty avoidance, long term orientation and indulgence vs. restraint. The consumption structure is characterised by share of durable goods, semi‑durable goods, non‑durable goods and services in households’ final consumption. In the analysis, the influence of culture on the share of non‑durable goods and services in final consumption expenditures is considered. Countries’ similarities in these two aspects are evaluated with the use of the cluster analysis approach – the k‑means algorithm and the Ward clustering method. The dependence between the structure of final consumption expenditures and culture is investigated using spatial autoregressive (SAR) and spatial error (SE) panel data models. Celem artykułu jest zbadanie zróżnicowania kulturowego w krajach Unii Europejskiej oraz jego porównanie ze zróżnicowaniem wydatków konsumpcyjnych tych krajów. Pytanie badawcze dotyczy tego, czy podobieństwo kulturowe krajów jest równoznaczne z podobieństwem w ramach struktury konsumpcji. W badaniu kulturę opisano z wykorzystaniem sześciu wymiarów zaproponowanych przez G. Hofstedego – dystansu do władzy, indywidualizmu a kolektywizmu, męskości a kobiecości, unikania niepewności, orientacji długoterminowej, odpustu a powściągliwości. Struktura konsumpcji została opisana przez udział w wydatkach konsumpcyjnych gospodarstw domowych wydatków na następujące grupy dóbr: dobra trwałego użytku, dobra półtrwałego użytku, dobra nietrwałego użytku oraz usługi. W badaniu zweryfikowano wpływ kultury na udział wydatków na dobra nietrwałego użytkowania oraz usługi w finalnych wydatkach konsumpcyjnych. Podobieństwo kulturowe oraz konsumpcyjne krajów Unii Europejskiej zostało zweryfikowane z wykorzystaniem analizy skupień – algorytmu k‑średnich oraz metody Warda, a zależność między rozważanymi aspektami badania z wykorzystaniem przestrzennego modelu autoregresyjnego oraz modelu błędu przestrzennego.