Waste economy in the Republic of Turkey - the prcatice in Niğde city (2018)

Küreselleşme ile birlikte dünyada, teknolojinin hızlı bir şekilde gelişmesi, hızlı nüfus artışı, tüketim alışkanlıklarının gün geçtikçe değişmesi gibi birçok nedenden dolayı doğal kaynaklar hızlı tahrip olmakta ve azalmaktadır. Doğal kaynaklardaki bozulmalara ek olarak doğaya bırakılan atık miktarı da hızlı bir şekilde artmaktadır. Sanayi, tekstil, gıda, tarım, ticari vb. faaliyetlerdeki sürekli artış da üretim, pazarlama ve tüketim aşamalarında oluşan atıkların çevre üzerindeki baskıları da her geçen gün hız kazanmaktadır. Bundan dolayı baskıları azaltmak ve atıkları büyük oranda sorun olmaktan çıkarıp ülke ekonomisine katkı sağlanması niteliğinde atık yönetim ilkelerinin etkin politikalarla hayata geçirilmesi gerekir. Atık yönetim ilkeleri, atığı önleme, geri dönüşüm, geri kazanım, aşırı masrafa sebep olmayan mevcut tekniklerin kullanılıyor olması, atıkların üretildiği yere yakın bir yerde işleniyor olması ve güvenli bertarafını öngörmektedir. Çalışmanın amacı atık yönetimi ilkelerinin dünyada, Türkiye'de ve yerel ekonomilerde (Niğde) nasıl uygulandığını araştırmaktadır. Türkiye'de atık yönetiminin temelini "atık yönetim hiyerarşisi" ve "üretici sorumluluğu" ilkeleri oluşturmaktadır. Atık yönetimi hiyerarşisinin birincil önceliği, atıkların üretim aşamasında önlenmesi ve atık miktarının ve tehlikelilik düzeyinin azaltılmasını oluşturmaktadır. Öncelikle atıkların yeniden kullanım, geri dönüşüm ve enerji elde edilmesi yoluyla geri kazanılması, ikinci sırada; geri kazanım olanağı olmayan atıkların çevreye zarar verilmeksizin yakılması ya da güvenli depolanması da son sırada tercih edilmelidir. Ülkemizin strateji belgesinin atıklara yönelik çerçevesi "belediye atıkları, ambalaj atıkları, atık pil ve akümülatörler, atık elektrikli ve elektronik eşyalar, hayvansal atıklar, ömrünü tamamlamış lastikler, ömrünü tamamlamış araçlar, metal hurdalar, madeni atık yağlar, bitkisel atık yağlar, hafriyat toprağı ile inşaat ve yıkıntı atıkları ve endüstriyel atıklar olarak belirlenmiştir. Bu bağlamda çalışmada şu sonuca varılmıştır. Yerel ekonomi olarak Niğde özelinde atık yönetimi açısından çevre duyarlılığı ve bilincindeki artış, geri dönüşüm sektörünün oluşması, teknolojinin gelişmesi, kurumsal yapılanma, sivil toplum kuruluşlarının varlığı, sektöre yönelik verilen teşvikler, sıfır atık projesinin varlığı, istihdama katkısı güçlü yönler iken, nüfus artışı ve düzensiz kentleşme, ARGE ile ilgili çeşitli fonların olmaması, atıklar ile ilgili politika eksikliği, ülkeye ve yerel ekonomilere özel geri dönüşüm modelinin netleşmemesi, atıkların tümünün çöp olmadığının anlaşılmaması ve atıkların ayrı toplanmasına yönelik teknik yapı ve kaynak yetersizliği zayıf yönlerini ifade etmektedir. Anahtar Kelimeler: Atık Ekonomisi, Atık Politikası, AB, Türkiye ve NiğdeDue to a number of reasons such as, rapid technological advances and population growth, evolving consumer habits, which are triggered by globalisation, natural resources are being depleted and destroyed at unprecedented rate. In addition to impairment of natural resources, the amount of waste in nature is escalating at the same rate. The perpetual increase in textile, food, agriculture, commerce and others provoke a rapid increase of waste produced during production, marketing and consumption phases which intensify the pressure on the nature each passing day. Therefore, waste management principles, which will depressurize its effects and ultimately turn it into a contributor to the country's economy, are needed to be put into practice via effective policies. Waste management principles project waste prevention, recycling, recovery, the practice of existing techniques that are not too pricy, processing of waste in the vicinity of its production place, and its safe disposal. This study aims to investigate how waste management principles are practiced around the World, in Turkey and in local economies (Niğde). "Waste management hierarchy" and "producer responsibility" are the bases of waste management In Turkey. Prevention of waste in the production phase and diminishing its amount and its level of risk are priorities of waste management hierarchy. Primarily, reuse, recycling and recovery of the waste through energy production, secondly, incarnation of the non-recyclable waste without harming the environment and finally safe storge of the waste should be the order of preference. Our country's strategy paper defines the frame for wastes as follows: municipal waste, packing waste, waste batteries and accumulators, waste electronic and electrical equipment, animal waste, worn-out tires, scrap metal, waste vegetal oils, excavation soil, construction and demolishing wastes. In this regard the study concluded that an increase in environmental awareness and consciousness, emergence of recycling industry, improvements in technology, institutional structuring, presence of non-governmental organizations, providence of incentives for the industry, existence of zero-waste project, contributions to employment are Niğde's strengths as a local economy while; population growth and unplanned urbanization, absence of varied funds for R&D, lack of policies regarding waste, vagueness of recycling models developed for the country and local economies, incomprehension of the distinction between waste and trash, insufficient sources and technical infrastructure of separate recovery of the waste constitute its weaknesses. Key Words: Waste Economy, Waste Policy, E.U., Turkey, Niğd