The international humanitarian assistance delivered to Afghanistan on education after 2001

Bu çalışmanın amacı Afganistan eğitim sisteminin tarihi gelişimi, bugünkü durumu, temel sorunları ve bu sorunları çözmek için ülkeye yapılan uluslararası yardımların siyasal, toplumsal ve ekonomik boyutlarını araştırmaktır. Afganistan eğitim sisteminin tarihsel gelişimi özet bir şekilde irdelendikten sonra; sistemin bugünkü durumu ve 2001 yılı ABD müdahalesi sonrası dönemden başlanarak, 2020 yılına kadar ülkede yapılan ilk ve orta öğretim ve toplum merkezli eğitim faaliyetleri incelenmiş ve Afganistan'a bahsedilen dönemde yapılan dış yardımların eğitim sistemi içindeki yeri ve sistem üzerindeki etkileri izah edilmeye çalışılmıştır. Genelde kronolojik sıraya uyulmaya gayret gösterilen bu çalışmanın kaynaklarını kitaplar; makaleler; medya yayınları; alanda yapılan kişisel gözlemler ve öğrenci, öğretmen, bürokrat, politikacı, yardım görevlileri ve proje faydalanıcıları gibi kişilerle doğrudan doğruya yapılan görüşmeler sonucu elde edilen bilgiler ve Birleşmiş Milletler, uluslararası kuruluşlar, yardım yapan devletlere ait kurumların, Afganistan Eğitim Bakanlığının ve Afganistan'da sivil toplum örgütleri ile ilgili işleri yürüten Ekonomi Bakanlığının internet siteleri, yayımları ve raporları oluşturmaktadır. Ulaşılabilen kaynaklardan toplanan bilgilerin sayısal ve niteliksel analizleri sonucunda; on yıllardır süren savaşlar, iç çatışmalar, fakirlik ve afetlerin Afgan eğitim sektörünü yıkıma uğrattığı ve yaklaşık yirmi yıldır gösterilmekte olan yoğun gayretlerle çok önemli kazanımlar elde edilmesine rağmen, halen kalıcı ve sürdürülebilir çözümlerin bulunamadığı ortaya çıkmıştır. Bu sorunları çözmek için yeterli imkân ve kabiliyeti bulunmayan Afganistan bu yardımlara bağımlı kalmaya devam etmektedir. Bu çıkmazdan kısa veya orta vadede kurtulması maalesef mümkün görülmeyen Afganistan'a diğer alanlarda olduğu gibi eğitim alanında da uluslararası yardımlar devam etmeli fakat daha sistemli ve daha kapsamlı yapılmalı ve hem devlet hizmetlerinin hem de uluslararası yardımların dağıtılmasındaki coğrafi dengesizlikler giderilmelidir. Anahtar sözcükler: Afganistan, eğitim, eğitim sistemi, insani kriz, uluslararası yardımlar, insani yardımlar, kalkınma yardımları, Birleşmiş Milletler, hükümet dışı kuruluş, sivil toplum örgütleri (STÖ) This study aims to scrutinize historical development, current situation, and main problems of the Afghanistan education system and the political, social, and economic dimensions of international aid to the country that are made to solve these problems. Following a brief analysis of the historical progress of the Afghanistan education system; the current state of the system and primary, secondary, and community based educational activities in the country in the period ensuing the 2001 US intervention and lasting until 2020 and the place of the foreign aid in the education system and its effects on this system are explained. The resources of this study, which generally efforts to stick to chronological order, encompasses books; articles; media broadcasts; direct observations in the field and the information obtained through interviews with students, teachers, bureaucrats, politicians, relief workers, and project beneficiaries; and websites, reports and periodical publications of the United Nations, international organizations, state-run institutions of the donor countries, Afghanistan Ministry of Education and Ministry of Economy, which carries out non-governmental organizations affairs in Afghanistan. Based on conclusions derived from the analysis of the data gathered from accessible sources; it has been revealed that the decades' lasting wars, internal conflicts, poverty, and disasters have destroyed the Afghan education sector and unfortunately; no permanent and sustainable solutions could be developed yet despite the significant gains accomplished thanks to intense efforts for nearly two decades. Lacking enough resources and means to solve these problems, Afghanistan remains dependent on aid. Hence, international aid should continue in the field of education as in the other fields more systematically and comprehensively for Afghanistan which is regrettably does not seem to be able to disentangle from this deadlock in the short or medium run; and geographical imbalances in the distribution of both state services and international aid should be eliminated. Keywords: Afghanistan, education, education system, humanitarian crisis, international aid, humanitarian aid, development aid, United Nations, Non-governmental Organization (NGO), Civil Society Organization (CSO