Pocztówka z Nowego Jorku. Adres: Stany Zjednoczone Rodzinnej Europy

Najpierw uwaga wstępna do tych bardzo zresztą nieformalnych uwag pisanych z Nowego Jorku. Czesław Miłosz, poeta, obywatel Wilna, Krakowa i świata, który mieszkał w San Francisco i wykładał w Berkeley przez ponad czterdzieści lat, będąc jeszcze w Paryżu, pod koniec lat 40. ubiegłego stulecia napisał książkę, która jest ciągle studiowana na amerykańskich uniwersytetach i która wywiera tam ogromne wrażenie. Powiedział w niej, że chciał pokazać obcokrajowcom swój zakątek świata, by w ten sposób przybliżyć Europę Europejczykom. W tym z grubsza autobiografi cznym dziele pisał o miejscach, w których wzrastał, studiował i po których podróżował przed wojną: o Litwie, Białorusi, Wilnie, Paryżu, Monachium i Warszawie. Późniejszy angielski tytuł tego dzieła brzmi Native Realm: A Search for Self-definition – Kraj rodzinny. Próba samookreślenia. Jednak kiedy w 1959 roku książka ukazała się po raz pierwszy po polsku, opublikowana za granicą ze względu na cenzurę w kraju, nosiła wtedy nowy, szczególnie ciepło brzmiący tytuł Rodzinna Europa. Było to zaproszenie do zrozumienia i poznania szeroko rozumianego kraju rodzinnego, Europy, niepodzielonej jeszcze ani murami, ani kurtynami, gorącymi ani zimnymi wojnami, ze względną swobodą poruszania się, podróżowania, odwiedzania przyjaciół i rodziny przebywającej za granicą, kupowania książek, oraz studiowania na zagranicznych uniwersytetach. Choć trudno w to uwierzyć, czytanie tej książki w Polsce w latach siedemdziesiątych było jak czytanie książek z gatunku science fiction