The spark came from Odessa: On the Odessa episode in the life and work of Mariusz Zaruski

Mariusz Zaruski (1867-1941) is an outstanding sailor, expert on maritime matters, veteran Tatra mountaineer, devoted soldier, Uhlan in Belina's regiment and legion commander, a general of the Polish Army, as well as a painter, photographer, poet and author of prose on maritime issues and Tatra Mountains. What is less known than his biography, is Zaruski's writings in the form of descriptive-reflective poetry (for example his début Sonety morskie [Sea Sonnets], 1902), stories of reportage and adventurous character (Na morzach dalekich [On Far-Off Seas], 1920; Z harcerzami na „Zawiszy Czarnym” [With Scouts on "Zawisza Czarny"], 1937; Wśród wichrów i fal [Amid Winds and Waves], 1935) or even marine instructions (textbooks, maritime dictionaries). Most of the texts could count on readers sharing one of the author's passions. His literary works – not very original, because of being formally ectypal – include appealing autobiographical threads. Zaruski was born in Dumanowo in Podolia in a family with Polish-gentry traditions, and died in an NKVD prison hospital, probably on April 8, 1941 in Kherson. The place where the unusual fate of this extraordinary man was tragically fulfilled is located near Odessa (about 200 km away). In Odessa – let us repeat – Zaruski spent his youth. In 1885, he came to this dynamic port city, with his family orphaned by the father, to begin studies at the Faculty of Physics and Mathematics at the University of Odessa. In Zaruski's writings, Odessa is rarely mentioned, he refers more often to the topic of the sea.ANNA KIEŻUŃ – dr hab., prof. UwB, pracownik Zakładu Literatury Międzywojennej i Współczesnej w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu w Białymstoku. Zainteresowania badawcze: koncepcje historiozoficzne, mit, legenda historyczna w literaturze przełomu XIX i XX wieku; dwudziestowieczna świadomość kulturowa wobec tradycji romantyzmu polskiego (pisarze, krytycy, teoretycy kultury); problematyka neoromantycznej Młodej Polski, jak też zagadnienia tożsamości na styku kultur (literatura, publicystyka). Redaktorka tomu: Kultura międzywojennego Wilna (Białystok 1994). Autorka książki: Drogi własne. O twórczości młodopolskiej Artura Górskiego (Białystok 2006).Institute of Polish Philology, University of BiałystokM. Zaruski, Sonety morskie, wyd. II powiększone, Warszawa 1925.M. Czyżewski, Mariusz Zaruski. Człowiek na miarę renesansu, Olsztyn 2009.B. Miazgowski, Wspomnienie o Mariuszu Zaruskim, w: M. Zaruski, Z harcerzami na „Zawiszy Czarnym”, III wyd. powojenne, Warszawa 1970.M. Zaruski, Na morzach dalekich. Kartki z pamiętnika marynarza Polaka, wyd. II powiększone z ilustracjami autora, Warszawa 1925.Polacy na Południowej Ukrainie, red. T. Ciesielski, W. Kusznir, Odessa – Opole – Olsztyn 2006.Z. Krawczyk, Człowiek i natura. Filozofia i ideologia taternicka i marynistyczna Mariusza Zaruskiego, w: tegoż, Natura. Kultura. Sport. Kontrowersje teoretyczne w Polsce, Warszawa 1970.74775