Ekosistem tabanlı çok amaçlı planlama (ETÇAP) modelinin geliştirilmesi ve uygulanabilirliğinin değerlendirilmesi

Neo-klasik Avrupa ormancılığı ekolüne dayalı odun üretimi ağırlıklı planlama yaklaşımı yerini, orman fonksiyonları, katılımcılık, bilişim teknolojileri ve karar verme teknikleri ile gündeme gelen ekosistem tabanlı çok amaçlı planlama (ETÇAP) sürecine terk etmeye başlamıştır. Ülkemizin bu derece kapsamlı bir planlama sürecine girmiş olmasına rağmen, bu yaklaşımın önemli aşamaları henüz uygulamaya konulamamıştır. Bunların başında; orman fonksiyonları ile meşcere yapıları arasındaki dinamik ilişkilere dayalı büyüme ve artım modellerinin geliştirilememesi, karar verme teknikleri ile meşcere tabanlı planlama modellerinin kurulamaması ve en iyi çözümün araştırılamamasıdır. Buradan hareketle hazırlanan bu çalışmada, ETÇAP planlama yaklaşımını somutlaştıran bir karar destek sistemi (model) geliştirilmiş ve sunulmuştur. Geliştirilen ETÇAP modelinin ana bileşenleri ETÇAPKlasik, ETÇAPSimulasyon, ETÇAPOptimizasyon ve ETÇAPKombine model yazılımların genel yapısı, özellikleri ve ülkemizde uygulanma şartları irdelenmiştir. Ayrıca, bu modellerin genelde ülkemiz ormancılığına özelde ise orman amenajman/planlama disiplinine kazandıracağı katkılar, karşılaştığı zorluklar ve darboğazlar değerlendirilmiştir.Forest management planning is based on timber oriented neo-classical European philosophy. With the awareness of multiple forest values, participation, information technologies and quantitative decision techniques, planning in Turkey has moved towards ecosystem based multi-use planning approach. So far, however, the new concept has not adopted the contents and components of ETÇAP approach accommodating the growth and yield models, forest models with operations research methods on stand level to achieve the best options. This research presents the structure and specifications of the ecosystems based multiple-use forest management model of ETÇAP with ETÇAPKlasik, ETÇAPSimulasyon, ETÇAPOptimizasyon and ETÇAPKombine components. As well, the contribution of the model development to the forestry in general and planning in specific is evaluated and potential shortcomings during implementation are listed