The Khorsabad/Dūr-Šarrukin Excavation and Its Impact on the Asar-ı Atika Nizamname’s

Musul’a Fransa konsolosu olarak atanan Paolo Emilio Botta ile 19. yüzyılın son çeyreğinde Mezopotamya Arkeolojisi’nde önemli değişimler yaşanmaya başlar. Botta’nın Musul çevresinde yaptığı araştırmalar sırasında Khorsabad köyünden gelen bir kişi, bir tepenin üzerine inşa edilmiş kabartmalarla bezeli taşlar ve yazıtlardan bahseder. Kuyunjik’teki üç ay süren yorucu çalışmalardan sonra Botta, 20 Mart 1843’te bir grup işçisini Khorsabad’a göndererek kazıya başlatır. Ancak Botta’nın Musul’daki çalışmalarında bir süre sonra bazı problemler baş göstermeye başlar. Özellikle vilayetteki Mehmed Paşa’nın çeşitli engeller oluşturduğu görülmektedir. Bu bağlamda Botta’nın kazı izin ve belgelerini, Musul Paşası’nın engellerini ve Botta’nın Khorsabad’ta yaşadığı hikâyenin ayrıntılarını, arka planını ve konu ile ilgili yazışmalarını öğrenmek için Osmanlı Arşivi’nde araştırmalarda bulunduk. Botta’nın Khorsabad’da yaşadığı problemler, kazı iznine ve kazı evi inşasına dair şartlar, Botta’nın bahsettiği ve köy evlerinin yanında bir kale gibi çizilerek İstanbul’a gönderilen kazı evinin planı ve köylülerin Botta’nın çalışmalarına ve kazı evine karşı sunduğu dilekçeler gibi belgelerle karşılaştık. Bu makalede söz konusu belgeler üzerinden Botta’nın kazı dönemlerini, izin belgelerini ve karşılaştığı problemleri yeniden okumaya çalışarak bu dönemin nasıl ele alındığını ve nasıl değerlendirildiğini anlamaya çalıştık. Özellikle Khorsabad bağlamında Botta’ya verilen kazı iznini ve maddelerini gözden geçirerek sonraki Asar-ı Atika Nizamnameleri’ne katkısını irdeledik.When Paolo Emilio Botta was appointed to Mosul as the French consul in the last quarter of the 19th century, significant developments in Mesopotamian archeology occurred. During Botta's studies in the Mosul area, a resident of the village of Khorsabad mentioned reliefs and inscriptions on top of a hill. Botta dispatched a group of workmen to Khorsabad on March 20, 1843, after three months of arduous work in Kuyunjik. However, problems began to arise shortly after his work in Mosul. Particularly Mehmed Pasha in the province creates various obstacles. In this context, we searched the Ottoman Archives to learn more about Botta's excavation permits and documents, the obstacles created by the Pasha of Mosul, and the details, background, and correspondence of Botta's story in Khorsabad. We came across many documents, which included details as to the problems Botta experienced in Khorsabad, the conditions about the excavation permit and the construction of the excavation house, the plan of the excavation house mentioned by Botta, which was shown to be like a castle next to the village houses and sent to Istanbul, and the petitions of the villagers against Botta's research and the excavation house. In this article, we tried to understand how this period was understood and handled by re-reading Botta's excavation periods, permit documents, and the problems he encountered through the available documents. In particular, in the context of Khorsabad, we reviewed the excavation permission and articles given to Botta and examined its contribution to the Asar-ı Atika Regulations. © 2021 Istanbul Universitesi. All Rights Reserved